صفحه اصلیکتاب و کتابخوانی

مقراض کردن و از بین بردن تربیع

 

به علت باوری که به نحوست شکل تربیع در افکار قدما وجود داشته است، در رساله‌های آداب ترسل به منشیان توصیه شده است که پس از پایان نگارش، یک گوشه از کاغذ را قطع کنند تا بدین ترتیب شکل مربعی کاغذ از بین برود. نخستین بار میهنی در دستور دبیری به این نکته اشاره کرده است: «چون درخواهد نبشتن، اگر یک گوشۀ پایان کاغذ قدری بیندازد تا شکل مربعی باطل شود؛ کی تربیع شکل نحوست است».

در نفائس‌الفنون شکل تربیع به علت شباهت آن به نعش، نامبارک دانسته شده است: «نامه را مربع نگذارند، چه تربیع نظر عداوت باشد و نیز تشبیه به نعش کند».

در انشای خلیفه پیدایش این رسم به روزگار حضرت سلیمان (ع) و مبتنی بر نامه‌نگاری او با بلقیس منسوب شده و این انتساب بدین شکل توصیف شده است: «چون هدهد کنارۀ کتابت در منقار خود گرفته بود، به‌سبب تر شدن کنارۀ مذکور از لعاب دهن او از کتابت جدا شده و کتابت مثلث، یعنی سه‌گوشه مانده بود. درین عهد که کنارۀ چهارمینِ کتابت را قطع می‌کنند، بنا بر اتباع سنت پیغمبر- علیه السلام- است».

خواندمیر اشاره کرده است که بریدن یک گوشه از کاغذ مبارک بوده و باعث حصول مقصود و حاجت نیز می‌گردد؛ چنان‌که اگر مکتوبی مقراض نشود کمتر می‌توان به برآورده شدن آن امید داشت. کاشفی نیز بریدن گوشۀ کاغذ را علاوه بر از میان بردن نحوست تربیع، نشانۀ تواضع قلمداد کرده است.

منبع:

تحوّل در آداب کتابت و ترسّل، عمادالدین شیخ‌الحکمایی، دکتر محیا شعیبی عمرانی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۳۹۹، ص ۹۱-۹۳بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

 

 

 

 

 

 

 

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا