شهید مطهری در این خصوص که اهل بیت امام حسین در روز اربعین به کربلا آمده اند باور دارد که آن را عقل تایید نمی کند و در منابع دسته اول و معتبر نیامده است. (۱)
برخی دیگر از مورخان هم به طور صریح و هم غیر صریح این مطلب را انکار نموده‌اند.
شیخ مفید در «مسار الشیعه» آورده است:
«روز اربعین، روزی است که اهل بیت امام ، از شام به سوی مدینه مراجعت کردند . نیز روزی است که جابر بن عبدالله برای زیارت امام حسین ع وارد کربلا شد». (۲)
شیخ طوسی در «مصباح المتهجّد»(۳ ) و ابن اعثم در الفتوح (۴ ) نیز همین مطلب را ذکر کرده‌اند. میرزا حسین نوری می‌نویسد:
«از عبارت شیخ مفید و شیخ طوسی استفاده می‌شود که روز اربعین روزی است که اسرا از شام به مقصد مدینه خارج شدند. نه آن که در آن روز به مدینه رسیدند. » (۵ )
در این میان سید بن طاوس در «لهوف»، اربعین را روز بازگشت اسرا از شام به کربلا ذکر کرده است. ایشان می‌نویسد:
«وقتی اسرای کربلا از شام به طرف عراق بازگشتند، به راهنمای کاروان گفتند: ما را به کربلا ببر. بنابراین آن‌ها به محل شهادت امام حسین آمدند. سپس در آن جا به اقامه عزا و گریه و زاری برای اباعبدالله پرداختند …»(۶ )
ابن نما حلی نیز روز اربعین را روز بازگشت اسرا از شام به کربلا و ملاقات آن‌ها با جابر و عده‌ای از بنی هاشم ذکر کرده است. (۱۰ ) میرزا حسین نوری پس از از نقل قول سید بن طاوس به نقد آن پرداخته است.( ۷ )
رسول جعفریان می‌نویسد: «شیخ مفید در ارشاد، ابومخنّف در مقتل الحسین، بلاذری در انساب الاشراف، دینوری در اخبار الطوال و أبن سعد در الطبقات الکبری، اشاره‌ای به بازگشت اسرا به کربلا نکرده‌اند».(۸ ) شیخ عباس قمی هم داستان آمدن اسرای کربلا را در اربعین از شام به کربلا بسیار بعید می‌داند. (۹ ) محمدابراهیم آیتی (۱۰) و شهید مطهری ره نیز آمدن اسرای در روز اربعین به کربلا، را انکار کرده‌اند. (۱۱ )
امّا در خصوص ورود جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین سال ۶۱ هجری به کربلا، به نظر می‌رسد بین منابع تاریخی چندان اختلافی نباشد. شیخ طوسی می‌نویسد:
«روز اربعین روزی است که جابر بن عبدالله انصاری صحابی رسول خدا ص از مدینه برای زیارت قبر امام حسین ع به کربلا آمد . او اولین زائری بود که قبر شریف آن حضرت را زیارت کرد». (۱۲)
مرحوم آیتی می‌نویسد: «جابر بیستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهادت امام وارد کربلا شد . سنت زیارت اربعین امام به دست او تأسیس گردید». (۱۳ )
پی نوشت ها :
۱٫ حماسه حسینی، شهید مطهری ج ۱، ص ۳۰٫ ناشر :صدرا
۲٫ مسار الشیعه (المجموعه)،الشیخ المفید،ص۲۶،سال چاپ : ۱۴۰۶،ناشر : مکتب آیه الله العظمى المرعشی النجفی – قم
۳ – مصباح المتهجد،الشیخ الطوسی، ص ۷۸۷،چاپ : اول،سال چاپ : ۱۴۱۱ – ۱۹۹۱ م،ناشر : مؤسسه فقه الشیعه – بیروت – لبنان ،
۴ . ابن اعثم کوفی، احمد؛ ترجمه محمد بن محمد بن مستوفی هروی، تهران، انتشارات آموزش و انقلاب اسلامی، ۱۳۷۲، ص ۹۱۶٫
۵ . النوری، لولو و مرجان، تهران، فراهانی، ۱۳۶۴، ص ۱۵۴٫
۸ . اللهوف فی قتلى الطفوف،السید ابن طاووس، ص۱۱۴ ،چاپ : اول،سال چاپ : ۱۴۱۷،ناشر : أنوار الهدى – قم – ایران.
۶ . مثیر الأحزان، ابن نما الحلی، ص۸۶،سال چاپ : ۱۳۶۹ – ۱۹۵۰ م،ناشر : المطبعه الحیدریه – النجف الأشرف.
۷ . نوری، پیشین، ص ۱۵۲٫
۸ . جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، قم، ، ص ۲۱۶٫ ناشر :انصاریان.
۹ . قمی، منتهی الامال، ج۱، ص ۵۲۵٫ موسسه انتشارات هجرت، قم، ۱۳۷۸ .
۱۰ . آیتی، بررسی تاریخ عاشورا، ص۱۳۹٫ ناشر: کتابخانه صدوق
۱۱ . مطهری، حماسه حسینی ، ج۱، ص ۳۰٫
۱۲ . طوسی، پیشین، ص ۷۸۷٫
۱۳ . آیتی، پیشین، ص ۲۳۱-۲۳۰٫
منبع: راسخون
