نخستین واجب از مناسک حج و عمره محرم شدن در میقات است که بطور معمول با غسل مستحبی انجام می شود و بیرون شدن از لباس معمولی یعنی لباس تشخّص و تعیّن ملی و نشان دار، و پوشیدن دو قطعه پارچه ساده بی نام و نشان با نیت و تلبیه، مانند همه زائران.
این صورت احرام است، اما راز معنوی و باطن آن را از امام صادق (ع) بشنویم: «ثم اغتسل بماء التوبه الخالصه من الذنوب و البس کسوه الصدق و الصفا و الخضوع و الخشوع و احرم عن کل شیء یمنعک عن ذکر اللَّه عزوجل و یحجبک عن طاعته؛ آنگاه با آب توبه خالصانه از گناهان غسل کن و جامه صدق و صفا بپوش و از آنچه مانع ذکر خداوند بزرگ است و تو را از طاعت او محجوب می گرداند، احرام بند.» امام در این سخن اشاره می فرماید که غسل تنها شستشوی تن و احرام فقط پوشیدن جامه مخصوص نیست که این آسان است، بلکه راز معنوی غسل، پیرایش درون و تصفیه قلب و روان از گناهانی است که نفس را تیره می سازد و حجاب چهره جان می شود و این به توبه خالص و انابه به خدا و پشیمانی از معاصی و تصمیم بر ترک گناه در آینده محقق می شود و ریاضت و مجاهده می خواهد.
ز منجلاب هوس گر برون نهی قدمی
نزول در حرم کبریا توانی کرد
اگر به آب ریاضت برآوری غسلی
همه کدورت دل را صفا توانی کرد
اگر ز هستی خود بگذری یقین می دان
که عرش و فرش و فلک زیر پا توانی کرد
و زائر در این لحظه ها باید صدق و صفا و خضوع و خشوع را در درون تمرین کند. و چون احرام بمثابه تکبیرهالاحرام در نماز است، مانند نمازگزار باید از همه چیز رخ برتابد و تنها متوجه خدا شود وآنچه بر او حرام است را مرتکب نشود و خانه دل را که حریم خلوت اوست، از اغیار تهی گرداند.
تلبیه احرام با تلبیه محقق می شود: «لبیک اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، انّ الحمد و النعمه لک و الملک لا شریک لک لبیک.»
امام صادق (ع) می فرماید: «و لبّ بمعنی اجابه صافیه خالصه زاکیه للَّه عزوجل فی دعوتک له متمسّکاً بالعروه الوثقی؛ لبیک بگو، بدین معنا که خداوند بزرگ را در دعوتی که فرموده است اجابت نموده و با صفا و اخلاص و بدون غل و غش پاسخ دهی و به رشته استوار او چنگ زنی.»
کسی که خدا را نه تنها به زبان بل با تمام وجود و درون و برون پاسخ داده، در همه چیز و همه حال تسلیم حق تعالی خواهد بود و حلال و حرام خدا را تسلیم خواهد گشت و رشته استوار ایمان را از دست نخواهد داد و هرگاه محرم این خانه و همراز با صاحبخانه شد سروش حق را به گوش جان خواهد شنید و به گفته حافظ:
تا نگردی آشنا زین پرده رازی نشنوی
گوش نامحرم نباشد جای پیغام و سروش
زائر گرامی! می دانی که امامان و اولیای خدا در این لحظه ها چه حالت معنوی و جذبه عرفانی داشتند؟ سعید بن مسیب گوید: ندیدم حال کسی را همانند حالت زین العابدین (ع) آنگاه که می خواست تلبیه بگوید؛ هنگام لبیک گفتن بدنش می لرزید و زبانش می گرفت و اشک می ریخت.
پرسیدند: این چه حالتی است؟ فرمود: می ترسم خداوند بگوید: «لا لبیک» یعنی: نه، واقعاً تو پاسخ نداده ای.
منبع : میقات حج پاییز ۱۳۷۴، شماره ۱۳
