خواجه عبدالقادربن خواجه کمال الدین محمد بن سدید اشکذری،ریاضی دان و معمار قرن هشتم قمری
عبدالقادر بن محمد بن سدید (یا «اشکذری») از آل تمیم است. او را جهت حساب ممالک پادشاه (ابوسعید) به تبریز بردند و ابوسعید او را نوازش نمود. مقرر شد که او حساب خواجه علیشاه را (این شخص متهم به دزدی و اختلاس شده بود) بکند. او را پس از مرگ در یزد دفن کردند، در مدرسهای که ساخت و بعد از او در سال ۷۳۴ه.ق اتمام یافت.» [۱] این مدرسه تا قرن نهم هنوز آباد بوده، چنانکه جعفری در سال ۸۴۱ ه.ق در ذکر باغهای یزد در زمان خود اشاره به راهی مشجر میکند که به این مدرسه ختم می شده است.
مدرسه شمسیه یزد:
از آثار شمس الدین محمد، داماد خواجه رشیدالدین، مدرسه شمسیه یزد است. در کنار مدرسه، بازار، خانقاه و دارالسیادت نیز تأسیس شده بود. او چهار تن از قضات محلات یزد را به عنوان هیات أمنای مدرسه تعیین نمود و مزارع و باغات و مغازه هایی را وقف آن کرد.خواجه علیشاه گیلانی، وزیر اولجایتو، نیز مسجد جامعی در تبریز بنا نهاد و مدرسه و خانقاهی در کنار آن احداث نمود. از بناهای زمان سلطان ابوسعید، مدرسه عبدالقادریه است که خواجه عبدالقادربن خواجه کمال الدین محمد بن سدید اشکذری، عالم ریاضیات آن را در یزد به سال ۷۳۴هجری تأسیس کرد این مدرسه دو طبقه داشت. اطلاع دیگری که مربوط به همین قرن است ولی در تاریخ جدید یزد تألیف شده در قرن نهم هجری مندرج است نکته ای است درباره مدرسه شمسیه که توسط میرشمس الدین محمد یزدی داماد رشیدالدین فضل الله طبیب در یزد بنا شد و بعدها جسد میرشمس الدین زیر قبه آن دفن شد. شمس الدین موقعی که در تبریز بود (سال ۷۳۲) به ایجاد این مدرسه راغب شد. لذا طرح مدرسه را از تبریز به یزد فرستاد. پس طبعاً طرح بر روی کاغذ بوده است. این است عبارت کتاب مذکور: «در یک روز سی و سه بقعه طرح انداخته از بقاع و مساجد و خوانق و رباطات و حمامات و مصانع… و در تبریز طرح مدرسه چهار منار و دارالسیاره و خانقاه و بازار و حمام بینداخت و به یزد فرستاد و بنایان عمارت بنا کردند[۲]
از بناهای زمان سلطان ابوسعید، مدرسه عبدالقادریه است که خواجه عبدالقادربن خواجه کمال الدین محمد بن سدید اشکذری، عالم ریاضیات آن را در یزد به سال ۷۳۴هجری تأسیس کرد این مدرسه دو طبقه داشت.
پی نوشت:
[۱]کاتب، احمدبن حسین بن علی، [۲] مرکز صداو سیمای یزد
