آگاهی از مزاج و شرایط هر فصل و توصیه های مربوط به آن می تواند احتمال بروز بیماری های مختلف را به حداقل و بهره وری ذهنی و جسمانی را در فصل به حداکثر برساند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع و تاثیر هوای گرم تابستان بر سلامت با ما همراه شوید.
آثار سوء گرمای مداوم و شدید بر بدن
هوای گرم باعث جذب خون به سطح پوست می شود و پوست را سرخ می کند، اما تماس مداوم با گرما به تدریج باعث متمایل شدن رنگ پوست به زردی، لاغریو مشکلاتی از قبیل سردرد و خواب آلودگی می شود. اگر گرمای وارده بیشتر از توانایی بدن برای دفع آن باشد، بدن شروع به گرم شدن می کند و به استرس گرمایی نزدیک می شود. در این شرایط بدن برای مقابله و دفع گرمای اضافی، منافذ پوست را می گشاید و تعریق را زیاد می کند. این افزایش تعریق نیز موجب تحلیل قوا و ضعف بدن می شود. افرادی که در معرض هوای بسیار گرم قرار دارند، کم اشتها هستند و عطش بسیار و ادرار کمی دارند. علاوه بر اینها گرمای زیاد و مداوم، با ایجاد تعفن در رطوبات اضافی بدن باعث افزایش بروز بیماری می شود.
شادی و خوشحالی در فصل تابستان افزایش می یابد
ابن خلدون معتقد بود شادی و طرب انسان ها در اثر انبساط روح حیوانی آنها و غم و اندوهشان درنتیجه انقباض آن است. به نظر او، روح آدمی در اثر گرما و رطوبت، منبسط و در اثر سرما، منقبض می شود. بنابراین به ساکنان مناطق گرم و به ویژه گرم و مرطوب به دلیل گرما و رطوبت زیاد، شادی و خوشحالی بیشتر و به ساکنان مناطق سرد و کوهستانی در اثر سرمای بیشتر، غم و اندوه زیادتر دست می دهد. انسان های مناطق گرمسیر از نتایج امور غافل و انسان های مناطق سردسیر در فرجام کارها زیاده روی می کنند و وسواس به خرج می دهند. بنابراین رفتار، اخلاق و شیوه زندگی انسان ها از ویژگی های آب و هوا متاثر می شود. از این رو تغییر ویژگی ها و مزاج یک فرد با تغییر محل زندگی، قابل انتظار است. هرچند نمی توان از نقش تربیت، تغذیه و… چشم پوشی کرد.
مزاج تابستان، گرم و خشک است
مزاج فصل تابستان به علت تابش مستقیم نور آفتاب، صعود بخارات، تحلیل رطوبت های بدنی و کمی رطوبت -به دلیل نباریدن باران در این فصل- گرم و خشک است. بنا براین تابستان برای افراد سالمند و صاحبان مزاج سرد، تر و بلغمی مناسب است. از آنجایی که گرما به تدریج باعث خشک شدن رطوبات می شود، روزهای پایانی تابستان از خشک ترین روزهای سال هستند. در آخر تابستان به دلیل غلبه خشکی و تحلیل رفتن خلط های لطیف در اثر گرما، اخلاط غلیظ باقی می ماند و سودا تولید می شود.
دفع اخلاط نامناسب در تابستان
قی کردن در تابستان، برای تقویت گوارش و دفع اخلاط معده به ویژه صفرا بسیار خوب است. وقتی اخلاط و مواد بدن در گرما منبسط می شوند وا فزایش حجم می یابند، قسمت سبک آنها که صفراست، بالا می آید. به همین دلیل برای خروج صفرا توصیه به قی می شود. برای انجام قی بهتر است از سکنجبین استفاده شود. البته این کار در صورتی امکان پذیر است که مانعی برای قی نباشد. اگر به هر دلیلی مانعی برای قی کردن وجود داشته باشد، لازم است طبع را با آبمیوه ها نرم کرد. اگر هم نیاز شخص به لینت مزاج بیشتر باشد می توان از فلوس، تمرهندی، آلو و هلیله زرد –آغشته شده به روغن بادام شیرین- همراه با آبمیوه ها و شیرخشت استفاده کرد. لازم به ذکر است در فصل تابستان باید از مسهل های قوی مانند «تربد» و «سقمونیا» پرهیز کرد، مگر اینکه چاره ای جز استفاده از آنها نباشد. انجام فصد(نوعی روش خون گیری در طب سنتی) هم در تابستان منع شده، مگر وقتی که نیاز شدید باشد. در این صورت هم فصد باید در آغاز یا پایان روز، به مقدار کم و پس از خوردن شربت های تعدیل کننده مزاج انجام شود.
دستورات غذایی مناسب فصل تابستان
یکی از نکات مهمی که در این فصل باید رعایت شود کاهش مصرف غذاست. در تابستان، حرارت درون بدن به علت گرمی هوا به سمت خارج میل می کند و موجب سردی دستگاه گوارش و به تبع آن ضعیف شدن نیروی هاضمه می شود. به همین دلیل است که در تابستان، بدن از هضم غذاهای غلیظ عاجز است و با کوچک ترین آلودگی غذایی دچار عفونت و مسمومیت های غذایی شدید می شود. بنابراین در این فصل باید از مصرف غذاهایی با طبیعت گرم و خشک، غذاهای تند، غذاهای سنگین و غلیظ -مانند کله پاچه- و غذاهای بسیار شور و شیرین پرهیز شود. همچنین مصرف یخ و دیگر نوشیدنی های همراه با یخ، مضر است. برای خنک کردن نوشیدنی ها توصیه می شود آنها را چند ساعت پیش از مصرف در یخچال قرار دهید یا یخ را در ظرف دیگر یا پلاستیک فریزر تمیز قرار دهید و بعد در ظرف اصلی نوشیدنی بگذارید. به این ترتیب آبی که از ذوب شدن یخ ایجاد می شود، وارد نوشیدنی نمی شود و فقط از طریق مجاورت، نوشیدنی را خنک می کند.از مناسب ترین غذاها دراین فصل می توان به آش انار، آلو، تمرهندی، زرشک و آش سماق اشاره کرد. استفاده از شربت ریواس، انار، لیمو، به، نارنج و سکنجبین، به ویژه سرد آنها نیز در این فصل مفید است. میوه های تازه می خوش مثل آلبالو، گیلاس، آلو، آلوچه، توت سیاه، سیب، خیار، خیار چنبر و هندوانه برای این فصل مناسب هستند. کاهو، اسفناج و کدو، کاسنی و خرفه هم از سبزیجات مناسب فصل تابستان هستند. خوردن ماست و دوغ هم در این فصل نافع است.
در این فصل از سونای خشک استفاده نکنید
در این فصل دوش با آب سرد -البته اگر مزاج و بنیه مساعدت کند- مناسب است و به سلامت انسان کمک می کند. دوش آب سرد اگر ۴ ساعت بعد از غذا انجام شود، موجب تقویت گوارش و قوای بدنی می شود. دیگر افراد هم با آب ولرم و در ساعات ابتدایی یا انتهایی روز که هوا خنک است، می توانند حمام کوتاه داشته باشند. سونا به ویژه سونای خشک در این فصل اصلا توصیه نمی شود، اما استخر به دلیل تری بخشی آن باعث تعدیل حرارت بدن می شود.
از عطرهای گرم و خشک در تابستان دوری کنید
در آغاز فصل تابستان باید از بوییدن مشک، عنبر و سایر بوییدنی های گرم و خشک پرهیز کرد. استشمام بوی این مواد، مولد حرارت در مغز است. حرارت زیاد نیز مغز را خشک می کند. از سوی دیگر، هوا در آغاز تابستان گرم و خشک است و مایعات بدن را تبخیر می کند. حال اگر گرمی و خشکی ناشی از مشک، عنبر و… به آن اضافه شود، باعث خشکی زیاده از حد مغز و ایجاد سردرد، بی خوابی و درد چشم می شود، اما استفاده از بوهای خنک مانند صندل، کافور، بنفشه و نیلوفر در این فصل مفید است.
دمای کولر را روی بیشترین دمای قابل تحمل تنظیم کنید
مردم مناطق جنوبی ایران که جزو مناطق گرم و مرطوب است، از قدیم برای پیشگیری از گرمازدگی عادت های خوبی داشتند. آنها معمولا در ساعات اولیه روز، برای صید اقدام می کردند و در ساعت های گرم به استراحت می پرداختند، اما امروزه مشاغل دیگر یا حتی مشاغل صنعتی با ساعات اداری بین ۸ تا ۱۶ در این نواحی رواج بیشتری پیدا کرده اند. بنابراین افراد به جای تغییر ساعت کاری خود مجبور می شوند با استفاده از وسایل سرمایشی، میزان گرمای محیط را کاهش دهند. این وضعیت، هوای منطقه را از گرم و مرطوب به مرطوب خالص یا حتی سرد و مرطوب تبدیل می کند و باعث افزایش بیماری های رطوبی و خلط بلغمی می شود. برای جلوگیری از این بیماری ها بهتر است دمای محیط در بیشترین دمای قابل تحمل تنظیم شود تا وقتی افراد از محیط بسته وارد محیط آزاد می شوند، دچار تغییر دمای ناگهانی نشوند. مزاج هوا علاوه بر تاثیر بر جسم، روی ویژگی های اخلاقی و رفتاری افراد هم تاثیر می گذارد. این تغییرات مصنوعی ایجادشده در شیوه زندگی، باعث شده است افراد لاغر و فعال جنوبی به افرادی چاق، مرطوب و آرام تبدیل شوند.
منبع: www.rokna.net
