شعار امسال “روز جهانی غذا “آینده ما در گرو اقدامات امروز است
روز جهانی غذا هر سال در روز ۲۴ مهرماه برگزار می شود. روز جهانی غذا با هدف افزایش آگاهی عموم و تفهیم دنیای گرسنگی، سوء تغذیه و فقر در ۱۵۰ کشور در سراسر دنیا برگزار می شود. شعار امسال روز جهانی غذا “آینده ما در گرو اقدامات امروز است . حذف گرسنگی تا سال ۲۰۳۰ امکان پذیر است . طبق آخرین گزارش FAOدرسال ۲۰۱۸ بیش از ۸۲۰ میلیون نفر از مردم جهان از گرسنگی و سوتغذیه مزمن رنج می برند. از این تعداد ۵۱۵ میلیون نفر در آسیا ۲۵۶ میلیون نفر در افریقا هستند. در چنین شرایطی حدود ۶۷۲ میلون نفر دچار چاقی و یک میلیارد و سیصد میلیون نفر نیز دچار اضافه وزن هستند.
برخی از آمارهای منتشر شده حاکی از آن است که در زمان حاضر ۱۵۱میلیون کودک زیر ۵ سال از کوتاه قدی و سوءتغذیه مزمن رنج می برند و حدود ۴۳ میلیون کودک مبتلا به چاقی هستند و از این تعداد ۳۵ میلیون کودک در کشورهای در حال توسعه هستند. براساس پیش بین های سازمان جهانی بهداشت و سایر سازمان های بین المللی تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۶۰ میلیون می رسد.
عوامل متعددی در ایجادناامنی غذایی موثرند از جمله تغییرات آب و هوایی و خشکسالی و مهاجرت از روستا به حاشیه شهر ، بیکاری، آگاهی های تغذیه ای کم و عادات و رفتار های غذایی غلط ، کاهش دسترسی بدلیل افزایش قیمت مواد غذایی که در صورت بی توجهی به آنها احتمال گرسنگی، اشکال مختلف سوءتغذیه بصورت کوتاه قدی و لاغری کودکان، اضافه وزن و چاقی و ناامنی غذایی در گروه های آسیب پذیر افزایش می یابد . نا سالم بودن غذا که از مزرعه تا سفره ممکن است اتفاق بیفتد ، بعنوان مثال وجود انواع آلاینده ها در محصولات کشاورزی ، میزان بالای قند و نمک ، اسید چرب ترانس و اشباع در مواد غذایی و در نهایت مصرف غذای ناسالم نیز امنیت غذا و تغذیه را به مخاطره می اندازد.
فقر به عنوان یکی از عوامل موثر در ناامنی غذایی و سوء تغذیه مطرح است. با توجه به اینکه امنیت تغذیه ای جامعه شدیدا” به درآمد و قیمت مواد غذایی بستگی دارد، بکارگیری سیاست هایی در زمینه کاهش فقر، کنترل قیمت مواد غذایی ، ایجاد اشتغال و درآمد در میان طبقات کم درآمد در شهر و روستا و اجرای برنامه های حمایت تغذیه ای اقشار آسیب پذیر و کم درآمد به عنوان یک برنامه هدفمند برای تامین و ارتقاء امنیت غذایی، حذف گرسنگی و سوءتغذیه باید مد نظر مسئولین کشورها قرار گیرد.
در کشور ایران بدنبال اقدامات و برنامه های بهبود تغذیه در شبکه های بهداشتی درمانی کشور و همکاری سایر بخش های مرتبط در حیطه غذا و تغذیه سوءتغذیه کودکان زیر ۵ سال کشور بطور قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. شیوع کوتاه قدی از حدود ۲۰درصد در سال ۱۳۷۴ به حدود ۵ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است .کم وزنی نیز از حدود ۱۷ درصد در سال ۱۳۷۴ به حدود ۴درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است. با اجرای برنامه ملی غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیک شیوع کمبود آهن و کم خونی نیز در گروههای سنی مختلف در یک دوره ۱۰ ساله کاهش یافته است . بعنوان مثال کم خونی در کودکان زیر ۲ سال از ۳۸% به ۱۷ درصد و در مادران باردار از حدود ۲۱ درصد به حدود ۱۴ درصد کاهش یافته است. ولی با وجود کاهش قابل ملاحظه کم وزنی و کوتاه قدی کودکان ، کمبود آهن ، کمبود روی و کم خونی در کشور نباید از نظر دور داشت که در عین حال مشکل سوءتغذیه کودکان و کمبود ریز مغذی هادر مناطق کم برخوردار کشور یکی از چالش های موجود است. از سوی دیگرحدود ۶۰% افراد بالای ۱۸ سال کشور با اضافه وزن و چاقی مواجه اند. الگوی غذایی نامناسب، مصرف بی رویه فست فودها ، مصرف زیاد قند ، نمک و چربی و هم چنین مصرف کم سبزی و میوه و تحرک بدنی ناکافی از دلایل مهم اضافه وزن و چاقی و بیماری های غیرواگیر در کشور به شمار می رود.اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان کشور نیز روند افزایشی را طی می کند. چاقی شکمی در حدود ۲۰% کودکان و نوجوانان ۷ تا ۱۸ سال کشور گزارش شده است. استمرار چاقی کودکی و نوجوانی در دوران بزرگسالی شانس ابتلا به بیماری های غیر واگیر را افزایش می دهد.
در حال حاضر در قالب طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت برای اولین بار کارشناسان تغذیه در مراکز خدمات جامع سلامت به منظور ارائه خدمات مشاوره تغذیه و رژیم درمانی بکار گرفته شده اند و آحاد جامعه بویژه اقشار کم در آمد در مناطق محروم و حاشیه شهرها از خدمات مشاوره ای و تنظیم برنامه غذایی از طریق ۱۲۰۰ کارشناس تغذیه بطور رایگان بهره می برند. اجرای برنامه بهبود تغذیه زنان روستایی و عشایری با همکاری جهاد کشاورزی ، اجرای برنامه های حمایت تغذیه ای کودکان زیر ۵ سال ، مادران باردار با همکاری کمیته امداد امام و بنیاد علوی و طراحی و اجرای مداخلات خاص در مناطق محروم کشور از دیگر اقداماتی است که با هدف حذف گرسنگی و سوءتغذیه توسط کارشناسان تغذیه در مراکز بهداشت استان ، شهرستان و مراکز جامع سلامت در حال اجراست.
بطور خلاصه میتوان گفت که اجرای سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری بویژه در زمینه امنیت غذایی و کشاورزی، توجه ویژه به برنامه پنج ساله ششم توسعه، استقرارسند ملی تغذیه و امنیت غذایی، همکاری مناسب نهادهای قانون گذار و ناظر، وزارتخانه ها و سازمان های متولی ایجاد امنیت غذایی، توسعه پایدار کشاورزی، ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه ای جامعه و افزایش دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و مراقبت های تغذیه ای برای حذف گرسنگی و سوءتغذیه و ارتقاء امنیت غذا و تغذیه در کشور ضروری است.
(دکتر زهرا عبداللهی دکترای تخصصی تغذیه و مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه)
اقدامات ما آینده ما است
پس از یک دوره کاهش گرسنگی، دوباره گرسنگی در حال افزایش است. طبق آخرین گزارش FAOدر سال ۲۰۱۸ بیش از ۸۲۰ میلیون نفر از سوتغذیه مزمن رنج می برند. به عبارت ساده تر از هر ۹ نفر در جهان یک نفر گرسنه است که این آمار، به تفکیک به شرح زیر می باشد :
قاره تعداد افراد دچار گرسنگی
آسیا ۵۱۵ میلیون
آفریقا ۵/۲۵۶ میلیون
آمریکای لاتین و کارائیب ۳۹ میلیون
اکنون زمان بازگشت به مسیر است. اگر همه کشورهای جهان متحد شوند می توانیم گرسنگی را در جهان به صفر برسانیم.جنگ ، تغییرات شدید آب و هوایی، کاهش رشد اقتصادی، رشد سریع اضافه وزن و چاقی، پیشرفت ها را در مبارزه با گرسنگی و سوء تغذیه به عقب می اندازند.
۷۰ درصد جمعیت فقیر جهان در مناطق روستایی زندگی می کنند که زندگی آنها وابسته به کشاورزی، شیلات و جنگلداری است. به همین دلیل است که رساندن گرسنگی به صفر نیاز به تغییر در اقتصاد روستا دارد.
دولت ها باید ضمن تقویت برنامه های مراقبت اجتماعی از افراد آسیب پذیر و برقراری ارتباط میان تولیدکنندگان غذا و مناطق شهری فرصت هایی را برای سرمایه گذاری بیشتر بخش خصوصی در کشاورزی فراهم سازد.
کشاورزان صاحب مزارع کوچک باید روش های کشاورزی جدید و پایداری را در پیش بگیرند تا بتوانند کارایی و درآمد خود را افزایش دهند. حصول اطمینان از انعطاف پذیری جوامع روستایی ، مستلزم اتخاذ رویکردهایی مسئولانه نسبت به محیط زیست با بهره گیری از فناوری های نوین و ایجاد فرصتهای شغلی پایدار است.البته باید توجه داشت که در حال حاضر اشتغال و رشد اقتصادی بویژه برای افراد و جوامعی که در معرض درگیری های سیاسی و اجتماعی و آسیب قرار دارند، به میزان کافی فراهم نیست.
جهت به صفر رساندن گرسنگی به چیزی فراتر از درگیری و رشد اقتصادی نیاز است ، بدین منظور باید رویکردهایی بلند مدت را برای ساختن جوامعی صلح جو و پذیرنده دنبال نمود. در جهان امروز در حالی که میلیونها نفر از گرسنگی رنج می برند ، حدود ۶۷۲ میلون نفر دچار چاقی و یک میلیارد و سیصد میلیون نفر نیز دچار اضافه وزن هستند ما می توانیم این شرایط را تغییر دهیم.
کارشناس تغذیه ، مرکز بهداشت شهرستان اشکذر
