میرزا محمدعلی محلاتی (۱۲۵۲-۱۳۴۴ق)، ملقب به حاج سیاح، نویسنده سفرنامه و خاطرات و از روشنفکران دوره قاجار. وی که به سبب سفر هجده ساله‌اش به گرد جهان و نیز سفر به سراسر ایران، به حاج سیاح معروف شده است .وصف طبیعت ایران آن زمان، اوضاع اجتماعى – سیاسى، چگونگى راه‌ها، رگه‌هایى از زندگى طبقات مردم، سرشناسان، رجال سیاسى و چگونگى اداره دولتى در یادداشت‌هاى او، تراویده قلم مردى جهاندیده، سرد و گرم چشیده و اهل مقایسه است.او اوایل ذیقعده ۱۲۹۵(آبان ۱۲۵۷ شمسی) در مسیر خود از یزد به اصفهان از اشکذر هم عبور می کند او در سفرنامه اش اشکذر را این چنین توصیف می کند:
«بعد از چند روز که سیاحت یزد و اطراف را کردم، عزم نمودم سیاحت اردکان و نایین و اردستان را نیز بنمایم. به حاجی گفتم: “به حاجی میرزا تقی از ورود و حرکت من اطلاع داده، اسب و شتر که در نزد او است بخواهید که فردا روانه شوم.” او چون اطلاع یافت پسر خودش را فرستاد.هر طور بود مرا به خانه اشان بردند. خواستند چند روز مهمان ایشان باشم، زیاده از یک روز قبول نکردم. بسیار مهربانی کردند و زیاد خوش گذشت. عازم بوده اند که اسب و شتر را به اصفهان بفرستند به گمان اینکه من یکسره از شیراز به اصفهان خواهم رفت. فردا صبح زود با میرزا عباس از آنجا به سوی اشگزار ( اشکذر) حرکت کردیم. راه از ریگزاری است که نظیر آن کمتر دیده شده، صحرا پر از ریگ روان است. ممکن است کسی شب در آن صحرا بخوابد و باد چنان ریگ را به روی او بغلطاند که نتواند برخیزد. بسیار جاها، کاروانسرا و آبادی دیده شد که غرق ریگ شده، تنها آثاری نمودار است. قنات ها را در آنجا ها تماماً با سفال که کول گویند پوشانیده اند که ریگ روی آن ها را گرفته، به توی آب نمی ریزد. در اشگزار نمانده، گذشته، در میبد منزل کردیم.»
