هفته ملی مبارزه با سرطان
"هفته ملی مبارزه با سرطان، شروعی برای آگاهی و پیشگیری. با هم، سرطان را شکست دهیم."

روز جهانی سرطان در ۴ فوریه هر سال برگزار میشود. کمپین جدیدی تحت عنوان “متحد در یگانگی (United by Unique)“ برای سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷، در سطح جهانی معرفی شده است. این کمپین بر اهمیت رویکرد فرد-محور در مواجهه با این بیماری میپردازد. ما نیز همراستا با اهداف ملی و جهانی مبارزه با سرطان، این هفته را در سال 1403 با شعار “دست در دست هم برای پیشگیری و مبارزه با سرطان” آغاز مینماییم.
این هفته فرصتی برای تقویت آگاهیرسانی درباره سرطان، عوامل خطر، تشویق به پیشگیری و تشخیص زودهنگام و حمایت از بیماران مبتلا میباشد. آگاهی مردم بههمراه اجرای برنامه های غربالگری و تشخیص زودهنگام میتواند به کاهش ابتلا و افزایش تاثیرات درمانی کمک کند. در طی این هفته سعی مینماییم برای مبارزه با این بیماری و کاهش تأثیرات جسمی، روانی و اجتماعی آن نقش مؤثری ایفا کنیم.
اهداف پویش
هدف کلی
همپیمان برای پیشگیری از سرطان در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی.
اهداف اختصاصی
- افزایش آگاهی عمومی در خصوص قابل پیشگیری بودن سرطان با ترویج شیوههای زندگی سالم؛ با تمرکز بر مشکلات منطقهای.
- افزایش آگاهی درباره علایم هشدار دهنده سرطان و اهمیت تشخیص زودهنگام.
- بهبود باورهای نادرست مردم در خصوص سرطان از جمله درمان ناپذیر بودن آن.
- افزایش مراجعین بهمنظور انجام غربالگری سرطانهای پستان و روده بزرگ.
- افزایش هماهنگیهای بین بخشی برای پیشگیری و مقابله با سرطان.
استراتژیها
- ارتقای آگاهی عمومی در خصوص عوامل قابل پیشگیری و علائم هشدار سرطانها.
- اطلاع رسانی در ارتباط با خدمات پیشگیرانه، تشخیصی زودهنگام، درمانی و حمایتی سرطان.
- تقویت همکاری بین بخش دولتی و خصوصی برای پیشگیری و مقابله با سرطان.
- تقویت همکاری و هماهنگی بین بخشی در کنترل عوامل خطر سرطان (با تاکید بر مشکلات منطقه ای).
- استفاده از ظرفیتهای سازمانهای مردم نهاد و خیرین برای پیشگیری و مقابله با سرطان.
اهداف عملیاتی
سطح | هدف عملیاتی |
فرد/ جامعه | § تهیه محتوا جهت افزایش آگاهی فرد/جامعه در مورد عوامل خطر و راههای پیشگیری از سرطان؛ بهویژه با تأکید بر اهمیت تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم، ترک دخانیات (از جمله سیگار الکترونیک) و الکل، مدیریت استرس و خواب کافی در پیشگیری از سرطان.
§ برگزاری جلسات آموزشی توسط داوطلبان سلامت، سفیر سلامت محله، رابطان سلامت در سازمانها و سفیر سلامت دانشجویی درجهت افزایش آگاهی فرد/جامعه درباره علائم هشداردهنده و اهمیت غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان. |
درون حوزه/بخش سلامت | § تعیین نیازها و مداخلات آموزشی و اطلاع رسانی بهمنظور پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطانهای شایع در سطح استانی/شهرستانی و … .
§ تعیین نقاط قوت و ضعف نظام سلامت (بهداشت) در زمینه پیشگیری و مقابله با سرطان. § برگزاری جلسات حمایت طلبی و جلب مشارکت گروهها و نهادهای مردمی برای استفاده از ظرفیتهای نیکوکاران و خیرین سلامت. |
برون حوزه/بخش سلامت | § افزایش تعداد مصوبات جلسات کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان/شهرستان در جهت کاهش/کنترل عوامل خطر سرطان در سطح استان/شهرستان.
§ اجرای برنامههای آگاهیبخشی، پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطانهای پستان و روده بزرگ در سازمان ها/نهادها. § برگزاری جلسات با سازمانهای فرهنگی جهت تغییر باورهای نادرست و تقویت ارزشها و هنجارهای اجتماعی در حوزه سرطان. § انعقاد تفاهمنامه با سایر ارگانهای دولتی در خصوص تدوین برنامههای سلامت محور در حوزه پیشگیری از سرطان. § استفاده از رابطین سلامت سازمان ها جهت افزایش آگاهی فرد/جامعه درباره علائم هشداردهنده و اهمیت غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان. |
گروه های هدف، ذینفعان و شرکا
گروههای هدف اصلی
- مردم (بانوان، آقایان، کودکان، نوجوانان و جوانان و ….)
- بیماران و خانوادهها
- سیاستگذاران و مجریان خارج حوزه سلامت
- سیاستگذاران و مجریان حوزه سلامت
ذینفعان و شرکا
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی/ دانشگاه/دانشکدههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور
- دفتر امورزنان و خانواده ریاست جمهوری
- سازمان صدا و سیما
- وزارت کشور، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فن آوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ورزش و جوانان، ارتباطات و فناوری اطلاعات، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، فرهنگ و ارشاد اسلامی
- شهرداریها
- سازمان نظام پزشکی
- انجمنهای علمی
- سازمانهای مردم نهاد و خیریه
- افراد حقیقی (هنرمندان، ورزشکاران، خبرگان….)
- شورایعالی سلامت و امنیت غذایی و کارگروههای استانی و شهرستانی
- کارگروه فرهنگ سلامت
طراحی و اجرای پویش
مراحل اجرای پویش
- برنامهریزی (با تاکید بر مداخالت مبتنی بر اولویتهای شهرستانی/استانی)
- تهیه محتواهای آموزشی، اطلاع رسانی و تبلیغاتی
- انجام هماهنگیهای درون و برون بخشی
- اجراي برنامه: برگزاری مراسم هفته ملی مبارزه با سرطان (1 تا 7 بهمن 1403)
- پایش و ارزشیابی پویش
نمونه برخی از مهمترین اقدامات
الف- برنامههای حمایت طلبی
- پایگاه اطلاع رسانی (health.gov.ir)
- ارایه پوسترها، بستههای آموزشی (بروشور، پمفلت و …) و تیزرها
- اطلاع رسانی در خصوص عوامل خطر و علایم هشداردهنده سرطان های شایع در شهرستان/استان
- مشارکت صدا و سیما
- پخش تیزرهای تلويزيوني، راديويي
- پرداختن به اهداف هفته ملی مبارزه با سرطان در برنامه(های) رادیویی/تلویزیونی
- مشارکت شهرداریها
- نمایش شعار هفته ملی مبارزه با سرطان در بیلبوردها
- برنامههاي تبلیغی در فرهنگسراها، پاركها، خانههاي سلامت، ميادين ميوه و تره بار
- جلب مشارکت گروههای تاثیرگذار جامعه (اساتید دانشگاه، پزشکان، روحانیون، تجار سرشناس، …)
- قرائت پیام و/یا شعار در شبکه و رسانههای اجتماعی
- سنخرانی رادیویی/تلویزیونی در خصوص اهمیت پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان و راه های اجتناب از عوامل خظر این بیماری
- حمایت طلبی و مشارکت هنرمندان؛ سینما، تئاتر و موسیقی، بهبودیافتگان سرطان
- قرائت پیام آموزشی و/یا شعار در شبکه و رسانههای اجتماعی
- قرائت پیام آموزشی و/یا شعار در سالنهای فرهنگی پیش از اجرای نمایش یا …
- برگزاری مراسم نمادین مانند مراسم “قلیانها را گلدان کنیم” و …
- مشارکت ورزشکاران
- قرائت پیام آموزشی و/یا شعار در ابتدای مسابقات ورزشی
- برگزاری مسابقه ورزشی نمادین بهنفع بیماران؛ مثلا برگزاری مسابقه دو/ پیادهروی با هدف تبلیغ در زمینه پیشگیری و مبارزه با سرطان
- فضای مجازی ارتباط جمعی
- اطلاع رسانی و انتشار تیزرها
- دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی
- ملاقات معاونین محترم بهداشت و درمان از بیماران سرطانی بستری در بیمارستانها
- معرفی خیرین/ سازمانهای مردم نهاد نمونه در عرصه پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان
- برگزاری همایش مردمی اطلاع رسانی با جلب حمایت سرمایه گذاران بخش صنایع غذایی بهمنظور ترویج تغذیه سالم
- پایش سلامت کارکنان از قبیل زنان بالای 30 سال تشخیص زودهنگام سرطان پستان، زنان و مردان 50 سال و بالاتر تشخیص زودهنگام سرطان روده (تشخیصی خون مخفی در مدفوع -IFOBT).
ب- برنامههای آموزشی مردمی
- دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی
- ارایه خدمات نمادین پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان و روده بزرگ با برپایی غرفههایی در محلهای پر تردد از قبیل میادین اصلی؛ از جمله ارایه مشاوره تغذیه سالم و ترک دخانیات
- برگزاری حداقل یک جلسه آموزش گروهی در خصوص روشهای پیشگیری و اهمیت غربالگری در سرطانها
- برگزاری برنامههای آموزشی برای دانشآموزان و دانشجویان
- برگزاری مسابقات مقالهنویسی، نقاشی یا عکاسی دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی با موضوع سرطان با ارایه جوایز به 3 نفر برتر
- توزیع بروشورها، پوسترها و بنرهای آموزشی در مراکز عمومی
- مشارکت صدا و سیما در سطح ملی و استانی
- پخش فیلم های کوتاه آموزشی (قابل دانلود از پایگاه اطلاع رسانی پویش یا فیلم های تهیه شده در سطح دانشگاه/دانشکده)
- وزارت آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فن آوری
- ارائه بسته های آموزشی برای محیطهای آموزشی
- برگزاری مسابقه مبتنی بر بسته آموزشی
- نشریات
- تهیه و انتشار مصاحبهها
- فضای مجازی
- انتشار فیلمهای کوتاه آموزشی
ج- برنامههای مرتبط با جلب مشارکت سیاستگذاران
- ارائه بسته تعیین سهم و تکلیف دستگاهها در کاهش عوامل خطر سرطان (با تاکید بر مداخلات مبتنی بر اولویتهای منطقهای)
- برگزاری جسله کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان/شهرستان با موضوع نقش سازمان/نهادهای استانی/شهرستانی در پیشگیری و مقابله با سرطان (بهعنوان مثال مصوبه جلسه میتواند تعیین نقش و برنامه سال 1404 هر یک از سازمان/نهادهای در راستای پیشگیری و مقابله با سرطان تا پایان سال 1403 باشد)
- نشریات
- مصاحبه با مسوولان و سیاستگذاران
- درخواست برای اقدامات عملی سیاستگذاران خارج حوزه سلامت
- اجرای “قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات” با توجه به تصویب “قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون چارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات” در سال 1383 همچنین “قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات” مصوب سال 1385 به ویژه با افزایش قیمت سیگار و مالیات بر خرده فروشی و محدودیت دسترسی به آن
- نظارت بر فرایند تولید، نگهداری و انتقال محصولات کشاورزی از نظر مواد آسیب رسان به سلامتی با عنایت به ماده 39 قانون برنامه پنجم توسعه همچنین ماده 6 “قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی” مصوب سال 1389
- نظارت بر کیفیت تولید محصولات غذایی بهویژه درصد چربیهای مضر، نمک، شکر، افزودنیها و شیوه بستهبندی آنها بر مبنای مواد 38، 42 و 136 قانون برنامه پنجم توسعه
- درخواست برای اقدامات عملی سیاستگذاران حوزه سلامت
- برگزاری جلسات در جهت کنترل عوامل خطر مرتبط با سرطان های منطقه از جمله با برگزاری دست کم یک جلسه تا زمان برگزاری پویش و سپس نشستهای منظم با حضور ذینفعان خارج حوزه سلامت، اعضای هیات علمی و خبرگان مرتبط با موضوع
شعار و پیام ها
شعار اصلی هفته ملی مبارزه با سرطان
” دست در دست هم برای پیشگیری و مبارزه با سرطان ”
روزشمار هفته ملی مبارزه با سرطان
- روز اول: خانواده آگاه؛ نخستین گام در پیشگیری از سرطان
- تمرکز بر آموزش درباره عوامل خطر و علایم هشدار انواع سرطان و اهمیت غربالگری و تشخیص زودهنگام
- روز دوم: خانواده مسئول؛ اتخاذ سبک زندگی سالم، خودمراقبتی در برابر سرطان
- تاکید بر اهمیت تغذیه سالم، ورزش و دوری از عوامل خطر قابل اصلاح مانند پرهیز از مصرف دخانیات، الکل، …
- تاکید بر مسئولیت فردی اعضای خانواده در برابر سرطان- مادر سالم، خانواده سالم
- روز سوم: آموزش و پرورش؛ آگاه سازی نوجوانان برای پیشگیری از سرطان
- آگاهی رسانی در خصوص پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر با تاکید بر سرطان
- روز چهارم: دانشجویان؛ آگاه سازی جوانان برای پیشگیری از سرطان، غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان
- آگاهی رسانی به دانشجویان در زمینه اهمیت پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان با همکاری معاونت آموزشی و فرهنگی ودانشجویی
- روز پنجم: بیمارستان و تسهیل خدمات برای بیمارمبتلا به سرطان
- حمایتهای تشخیصی، درمانی، روانی و اجتماعی از بیماران سرطانی و خانوادههای آنان
- مواجهه با چالشها؛ بهبود مراقبتهای سرطان برای همه
- روز ششم: سهولت دسترسی به خدمات بهداشتی
- تقویت ارایه خدمات سطح 1 سلامت (غربالگری و تشخیص زودهنگام) در نظام شبکه بهداشتی
- روز هفتم: مشارکت مردمی، داوطلبان و سفیران سلامت مسئولیت پذیری در قبال جامعه
- ترویج رفتارهای پیشگیرانه و اصلاح باروهای نادرست در خانواده، محله و جامعه
برخی از پیامها و شعارها
- سرطان ارثی را با اطلاعات صحیح، تشخیص زودهنگام و درمانهای هدفمند، کاهش دهیم.
- در صورت داشتن سابقهی خانوادگی سرطان، غربالگریها را بهموقع انجام دهیم.
- سهم من در پیشگیری از سرطان، بیشتر از پنجاه درصد است.
- سرطان قابل پیشگیری است اگر شیوه زندگی خود را اصلاح کنیم.
- روشهاي خودمراقبتي براي پيشگيري اوليه از سرطان را بشناسيم.
- علایم هشداردهنده سرطان را بشناسیم؛ هر چه سرطان زودتر تشخیص داده شود، درمان پذیرتر است.
- زندگی روانی، معنوی و اجتماعی سالم، یعنی ابتلای کمتر به سرطان.
- ما برای تامين، حفظ و ارتقاي سلامت خود، خانواده و اطرافیان مسولیت فردي، خانوادگي و اجتماعی داریم.
- باورهای نادرست را کنار بگذاریم و به دیگران امید بدهیم: دست کم نیمی از سرطانها درمان پذیرند.
- درباره سرطان گفتگو کنیم، سرطان قابل پیشگیری و درمان است.
- با هم، ما قوی تر از سرطان هستیم.
- آگاهی امروز، درمان فردا.
- اگر زود تشخیص داده شود، سرطان هم یک بیماری مثل سایر بیماریها است.
- هر روز 1440 دقیقه است چند دقیقه برای سلامتی خود اقدام میکنیم؟
- اولین پک سیگار، ما را به دنیای دود وارد میکند؛ دنیایی که پیدا کردن راه خروج از آن دشوار است.
- چه خوب است که در دور همیهای دوستانه، نشانی از دود نباشد.
- بیش از ۷000 ماده شیمیایی در اثر استفاده از سیگار در محیط منتشر میشود که ۷0 نوع آنها سرطانزا هستند.
- 15 سال بعد از ترک مواد دخانی، احتمال بروز سرطان ریه و حمله قلبی در شما مانند فردی است که تاکنون دخانیات مصرف نکرده است.
- من نوجوانم، سیگار نمیکشم.
- من جوانم قلیان نمیکشم.
- سیگار الکترونیک؛ دود مدرن با ضررهای قدیمی.
- سیگار الکترونیک؛ یک ظاهر جذاب، یک خطر پنهان!
- دود الکترونیک، آیندهای تاریک!
- نیکوتین دیجیتال، سلامتی در آستانه سقوط.
- پشت دود الکترونیکی آسیب های واقعی پنهان است!
- به جای مصرف فست فودها، از غذاهای سالم استفاده کنیم.
- چقدر خوب است گاهي ما برنامه ورزشی دسته جمعی برای خانواده بچینیم.
- من نوجوانم، ورزش میکنم.
- سرطان مساوی مرگ نیست.
- سرطان بیماری مسری نیست.
- با خودمراقبتي و اميد ميتوان سرطان را نیز به زانو در آورد.
- این یک باور نادرست است که روشهای تشخیصی (تصویربرداریها) و روشهای درمانی (جراحی و…) باعث انتشار سرطان در سایر قسمتهای بدن میشود.
- نظارت و برنامه ریزی برای اجرای موثر قوانین از جمله
- افزایش مالیات بر خرده فروشی سیگار.
- توسعه حمل و نقل عمومی سالم، ایمن و سبز.
- بهبود کیفیت تولید و توزیع محصولات غذایی.
- ارتقای تولید، توزیع و مصرف سوخت.
- بهبود کیفیت آب نوشیدنی.
- مدیریت و رصد آلایندههای سرطان زا.
- حمایت از کسب و کارهای سبز.
- …
- پوشش بیمهها برای غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطانها را افزایش دهیم.
- از قابلیتهای برنامه پزشکی خانواده روستایی و نظام ارجاع در پیشگیری و مبارزه با سرطان استفاده نماییم.
- نیروهای انسانی متخصص برای پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان تربیت نماییم.
- برنامههای تشخیص زودهنگام در نظام ارجاع را فراموش نکنیم.
- با کیفیتترین خدمات را در مراکز جامع سرطان ساماندهی کنیم.
- پیگیری و مراقبتهای حمایتی و تسکینی را برای بیماران فراهم کنیم.
- آموزش، حمایت و احترام به حقوق بیماران را تقویت کنیم.
- دسترسی عادلانه به خدمات را برای تمام مردم بهویژه مبتلایان به سرطان فراهم کنید.
- …
برخی از پیامهای رفتاری:
- انجام آزمایشهای منظم مانند ماموگرافی، کولونوسکوپی و آزمایش پاپ اسمیر میتواند سرطان را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
- مراکز جامع خدمات سلامت/ پایگاه بهداشت محله خود را بشناسیم و جهت دریافت خدمات غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان مراجعه نماییم.
- هر فرد، یک سفیر آگاهی در مبارزه با سرطان است.
- سبک زندگی سالم، راهی برای پیشگیری از سرطان است.
- با مصرف فیبر بیشتر و چربی کمتر، خطر سرطان روده را کاهش دهیم.
- امید، درمان و حمایت؛ کلید مبارزه با سرطان کودکان است.
نمونههای سربرگ مکاتبات اداری در هفته مبارزه با سرطان- سال 1403
“همپیمان برای پیشگیری و مبارزه با سرطان”
“آگاهی، پیشگیری، تشخیص زودهنگام، امید: هفته ملی مبارزه با سرطان 1403”
“مبارزه با سرطان، مبارزهای که هیچگاه متوقف نمیشود.”
نمونههای زیرنویس و پیام تلویزیونی (از جمله در شبکه سلامت)- سال 1403
“هر قدم در مسیر پیشگیری، هر گام در راه درمان؛ به امید آیندهای بدون سرطان.”
“آگاهی، پیشگیری، درمان؛ سه گام برای مقابله با سرطان. در کنار هم برای آیندهای سالمتر.”
“سرطان قابل پیشگیری است؛ با آگاهی و عمل، میتوانیم از ابتلا به آن جلوگیری کنیم.”
“این هفته، همراه با شبکه سلامت، در مسیر مبارزه با سرطان گام برداریم؛ آگاهی، نجاتدهنده زندگیهاست.”
نمونههای پیام مخابراتی از طریق اپراتورهای همراه اول و ایرانسل و نیز در وبسایت دانشگاه/دانشکده
- در هفته ملی مبارزه با سرطان، بر اهمیت پیشگیری و تشخیص زودهنگام این بیماری تأکید میکنیم.
- سرطان، هرچند یک چالش بزرگ است، اما با آگاهی، حمایتهای اجتماعی و پیشرفتهای پزشکی، میتوان آن را مهار کرد.
- به یاد داشته باشیم که پیشگیری بهتر از درمان است. در کنار هم، با امید و اراده، سرطان را شکست میدهیم.