1- خواندنِ «کتاب» مهم و اثرگذار است، بسیار. به گمان من کسب آگاهی از طریق رسانههای جدید اجتماعی به هیچ وجه نمیتواند جانشینِ کتاب شود. فضای دیجیتال آری، اما جانشین کتاب، نه.
هم بهزیستی فردی، و هم برخورداری از جامعهای بهتر، عمیقاً در گرو خواندن کتاب است.
2- «همخوانیِ کتاب» اثرگذاری مضاعف دارد. اگر چه بهتنهایی هم میتوان و هم باید کتاب خواند؛ اما همخوانی نیز فرصتی مغتنم و تازه برای کتابخوانی ایجاد میکند.
2-1) ایجاد انگیزه؛ اگر از آنها هستید که گر خودشان باشند بهندرت انگیزه دارند کتابی را دست بگیرند، و یا اگر خواندن کتابی را شروع کردند، به سختی ممکن است آن را به پایان برسانند، همخوانی کتاب راهحل خوبی است.
2-1) فهم عمیق؛ همخوانی با چالش همراه است، زاویهدیدهای متکثر و پرسشافکنی اعضای حلقۀ مطالعه در درک بهتر دقایق کتاب نقشی مهم و مؤثر دارد. همخوانی کمک میکند خواندههای کتاب بیشتر در ذهن ماندگار شود.
اما بیان یک تجربه
در کنار انواع جلسات درس و بحث و حلقههای مطالعاتی حضوری، در یک سال اخیر توفیق داشتم عضو یک حلقۀ کتابخوانی مجازی باشم مرکب از دوستانی خوشفکر و کتابدوست، از رشتههای مختلف علمی، از مهندسی تا زبانشناسی و پزشکی؛ پراکنده در چهار گوشۀ دنیا. بیشک این تجربه منحصربهفرد نبود، اما به عنوان یک از هزاران، ممکن است معرفی آن بد نباشد.
وجوه این تجربه:
یک- عضویت: غیرتخصصی و غیرنخبگانی. فرق نمیکرد بازنشسته باشی یا خانهدار یا دانشجو یا شاغل؛ دکتری داشته باشی یا لیسانس. کافی بود علاقۀ کافی به کتابخوانی داشته باشی و این آمادگی که برای حدود 7 تا 10 ساعت در هفته (فقط بهطور میانگین 60-70 دقیقه در هر 24 ساعت) وقت به کتاب اختصاص دهی.
*یادآوری: تعداد افراد یک حلقۀ کتابخوانی نمیتواند نامحدود باشد. ما 15 تا 25 نفر را در نظر گرفتیم و این تجربه موفق بود.
دو- زمانبندی و شیوه: هر دو ماه یک کتاب، یعنی سالی:6 کتاب. شیوۀ اجرا؛ ماه اول: انتخاب و معرفی اولیۀ کتاب و تهیه و مطالعۀ آن. ماه دوم: به فاصلۀ یک هفته در میان، هر هفته یک شب به مدت حدود دو ساعت بحث و بررسی و نقد و تبادل نظر دربارۀ کتاب. در طول ماه اول اعضا میتوانستند در گروه مجازی خاص (یک گروه تلگرامی) پاراگرافهای برگزیدۀ خود را به اشتراک بگذارند. در شبهای گفتگو، پنج نفر نقش ویژه داشتند: یک نفر معرفی مؤلف/مترجم کتاب و نفر دوم گزارشگر خلاصۀ نیمۀ اول کتاب در نوبت اولِ شبِ بحث؛ نفر سوم هم گزارشگر خلاصۀ نیمۀ دوم کتاب در نوبت دوم. نقش چهارم مسئولیت فنی و پشتیبانی تهیۀ بستر مجازی (که برای ما محیط Zoom بود)، و سرانجام نقش مهم پنجم «مدیریت کلی»، که مسئولیتِ تهیۀ فهرست پیشنهادی کتاب و رأیگیری برای انتخاب کتاب و تعیین داوطلب برای ارائۀ گزارش خلاصه کتاب و نیز توزیع وقت هنگام بحث را به عهده داشت.
سه- شیوۀ انتخاب کتاب: محدودیتی در کار نبود. اعضا کتابی را که تورق کرده بودند و آن را برای خواندن مناسب مییافتند، یا شفاهی یا در چند سطر معرفی میکردند، فهرستی تهیه میشد، بر اساس رأی کتابها در نوبت خواندن قرار میگرفتند.
چهار- در یک سال گذشته این 6 کتاب در این حلقۀ کتابخوانی همخوانی شد:
1. آنچه با پول نمیتوان خرید، اثر: مایکل سندل
2. آیشمن در اورشلیم، اثر: هانا آرنت
3. انسان خردمند، یوآل نوح هراری
4. انسان بینقص، مایکل سندل
5. مواجهه با مرگ، برایان مگی
6. در جستجوی آن (گزارش صعود به اورست)، ایمان آذیش
پنج نتیجه توصیه:
– اگر به اهمیت کتابخوانی رسیدهایم، هیچ چیز، حتی کثرت مشغله مانع از کتابخوانی نیست، شبی یک ساعت…!
– اگر علاقه به همراهی باشد، دوری راه و مرزهای جغرافیایی، در عصر ارتباطات و فضای مجازی بهانۀ واقعی نیست! ساعتها پرسهزنی آری، چرا عضویت در یک گروه مجازی نه!
اردشیر منصوری- بهمن 1400
