به تعبیری، «مرگ» بخشی از زندگی انسان است و هرگونه فهم نادرست از آن، فهم انسان از خویشتن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ یاد مرگ و توجه مستمر به آن و الهام از سیره و گفتار مرگ باورانی که همواره به یاد خدا هستند، طریقی است که عمل به مقتضای آن انسان را قبل از مواجهه با مرگ، با رفتن به عالم جاودان، آشنا می‌سازد.
دنیا را با آخرت مبادله کنید
یاد مرگ و ترجیح جهان آخرت بر دنیای فانی، یکی از شاخصه های بسیار مهم آموزه های مولای متقیان است، در سخنان ایشان، آمده است: «چون مردمی باشید که بر آنها بانگ زدند و بیدار شدند، و دانستند دنیا خانه جاویدان نیست و آن را با آخرت مبادله کردند. خدای سبحان شما را بیهوده نیافرید»
مرگ تا شکل و صورت عدم و نیستی و فنا دارد آدمی از آن وحشت دارد، زیرا آن چیزی که وحشتناک است عدم و نیستی است، ولی همینکه تغییر شکل داد و به صورت انتقال و جابجا شدن درآمد دیگر وحشتناک نیست، بلکه برای مردان خدا که جز در راه حق گام برنداشته اند مرگ قیافه ای جذاب و گیرنده دارد.
در این سخن پیوند ذاتی دنیا با آخرت و تناسب هریک با دیگری بیان، و در پایان بر معناداری زندگی تصریح شده است.
مرگ به زندگی معنا می بخشد
علی علیه السلام، در جایی دیگر می فرماید: «دنیا آنها را به راه کوری کشاند و دیدگانشان را از نور هدایت بپوشاند؛ در بیراهه سرگردان و در نعمت ها غرق شده اند؛ نعمت ها را خدای خود قرار دادند؛ هم دنیا آنها را به بازی گرفته، هم آنها با دنیا به بازی پرداخته اند و آخرت را فراموش کرده اند. اندکی صبر کن، به زودی تاریکی بر طرف می شود.»
در این سخن حضرت از بی معنایی زندگی به «سرگردانی در بیراهه» تعبیر، و سبب آن را فراموشی آخرت دانسته است و یادآور می شود که با مرگ، تاریکی بر طرف و حقایق روشن می گردد. با چنین فرضی سیر زندگی انسان در دنیا از ظلمت و تاریکی به سوی نور و روشنایی است و این حاکی از معناداری زندگی است.
زندگی انسان در دنیا ابتر نیست چنانکه حضرت امیر علیه السلام می فرماید: «پس آن کس که جز به حساب خویش پردازد، خود را در تاریکی سرگردان، و در هلاکت افکنده است… پس بدانید بهشت پایان راه پیشتازان و آتش جهنم، سرانجام کسانی است که کوتاهی می کنند» از این رو، غفلت از مرگ سبب حیرت و سرگردانی در ظلمت دنیا است.
تا جان دارید فرصت غنیمت بشمارید…
