این شهر مرکز بخش اشکذر در ۲۲ کیلومتری شمال یزد و در ۸ کیلومتری باختر جاده یزداردکان واقع شده است. طول جغرافیایی آن ۵۴ و ۱۳ و عرض جغرافیایی آن ۳۲ و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۱۷۵متر است .
برخی منابع تاریخی یزد، زمان برپایی اشکذر را به دوره ملوک الطوایف‌ِ پارتی و به اشک، پسر زال نسبت داده‌اند . بعید نیست که این نسبت به سبب شباهت اسمی بوده باشد . ولی به‌طور قطع، اشکذر در دوره اسلامی در ابتدای سده ۸ق وجود داشته است، چه بناهایی متعدد مربوط به آن دوره در این شهر برپا بوده است. نخستین آنها خانقاهی بوده که شیخی صاحب کرامت، به‌نام شیخ تقی‌الدین دادا آن را ساخته بوده است. دیگری خانقاهی است منسوب به امیر رکن‌الدین محمد قاضی (د ۷۳۲ق) از اعیان یزد. در این مکانها نیازمندان اطعام می‌شده‌اند. بسیاری از املاک و قناتهای اشکذر نیز به‌صورت وقف اداره می‌شده، و عایدات حاصل از آنها به مصرف درماندگان و نیازمندان می‌رسیده است .
اشکذر در اواسط نیمه نخست سده حاضر قصبه مرکز بخش اشکذرِ شهرستان یزد به‌شمار می‌آمده، و ۲۹۴۳نفر جمعیت داشته است . در نخستین سرشماری عمومی جمعیت کشور در ۱۳۳۵ش، جمعیت شهر اشکذر ۲۲۲۰برآورد شده است . سرشماری های مربوط به سالهای ۱۳۵۵ و ۱۳۶۵ش جمعیت شهر را به ترتیب ۱۷۷۶و ۹۶۳۷نفر گزارش کرده‌اند و آخرین سرشماری جمعیت در ۱۳۷۰ش، گویای جمعیتی معادل با ۱۰۵۵۸نفر (۲۲۳۶خانوار) در شهر اشکذر است. بدین‌سان درصد رشد جمعیت بین سالهای ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ش، ۵/۱% و بین سالهای ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۰ش ۲/۹% بوده است. جمعیت فعلی شهر در مساحتی بالغ بر ۱۸/۱ کیلومتر مربع به سر می‌برند. آمار موجود نشان می‌دهد که در میان افراد ۶ ساله و بالاتر ساکن در اشکذر ۶۷% با سواد بوده‌اند که این نسبت در بین مردان ۷۴/۶% و در بین زنان ۵۹/۳% بوده است.
ساکنان شهر در گروههای عمده زیر دارای فعالیت اقتصادی هستند: ۱۷/۸% در کشاورزی و دامپروری و ۲۳/۹% در صنعت، ۲۳/۸% در ساختمان و بقیه در سایر گروههای عمده اشتغال داشته‌اند. در کنار فعالیتهای عمده اقتصادی، صنایع‌دستی از قبیل فرش‌بافی، زیلو بافی، پارچه‌بافی و یک کارخانه جوراب‌بافی در این شهر دایر است .
براساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان یزد از خانوارهای معمولی ساکن این شهر،۹۷/۶% از برق و ۹۶/۷% از آب لوله‌کشی در محل سکونت خود استفاده می‌کنند. آب آشامیدنی ۹۷/۸% از خانوارهای شهر از مخزن عمومی تأمین می‌شود. سوخت عمده مصرفی برای پخت و پز در ۸۸/۸% از خانوارهای معمولی ساکن، گاز و در ۷/۳% نفت سفید بوده است.
آثار کهن برجای مانده در اشکذر از این قرار است: یک آسیاب کهن که سقف آن گنبدی شکل است و برای ساخت آن از آجر استفاده شده، و سقف‌بندی و آجرکاری و نقشهای‌هندسی آن‌درخور توجه‌است؛ مسجد جامع اشکذر که مربوط به سده ۹ق است؛ ویرانه‌های اسفنجرد و یک قلعه کهن که گفته می‌شود قدمت آن به هزار سال پیش می‌رسد.
seeiran.ir
