دانشنامه اشکذرصفحه اصلیفرهنگ عامهگنجینه اشکذر

از “عقدکنان” تا “جا خالی با”…در اشکذر

عقد کنان
غالبا عقد کنان در شب است و صبح همان روز عروس را به آرایشگاه می برند اگر مراسم آن طور که دارد رسم می شود در تالار نباشد خانه هایی نزدیک به هم برای مجالس جداگانه مردانه و زنانه در نظر گرفته می شود معمولا خانه پدر عروس برای مجلس زنانه می باشد . از صبح و بلکه از روز قبل نظافت ، آذین بندی و لوازم مورد نیاز آماده می شود و از ساعتی قبل از زمان رسمی تعیین شده در کارت ، آمدن بستگان نزدیک تر شروع می شود و به تدریج به جمعیت جلسه عقد افزوده می شود . وقتی جمعیت مجلس به حد قابل توجهی رسید داماد در میان چند نفر از دوستانش با سرو وضع مرتب و لباس دامادی و با سلام و صلوات وارد مجلس مردانه شده و جای مناسبی می نشیند . عاقد که زود تر از داماد می آید کار های دفتر و دستکش را انجام می دهد و برای گرفتن وکالت از عروس به مجلس زنانه می رود . قبل از ورود به مجلس زنانه اطلاع داده می شود تا مجلس آماده شود . در مجلس زنانه اتاق جداگانه عقد می بندند برای سفره عقد ، عاقد با عروس ، پدر و مادر عروس ، خواهران عروس و داماد و احیانا زن های بزرگتر فامیل عروس به اتاق عقد می روند . عاقد مطالبی راجع به ازدواج و مهریه و غیر ذالک را به اطلاع عروس می رساند و عروس بعد از اینکه گل هایش را چید و برگشت به درخواست وکالت عاقد جواب مثبت می دهد و عاقد به مجلس مردانه بر میگردد . معمولا شور و هیجان عروسی و شادمانی کردن در این مجالس با توجه به روحیه مذهبی خانواده ها متفاوت است و در بعضی موارد با توجه به همین تفاوت در مورد گذاشتن نوار و غیر ذالک کشمکش و مجادلاتی هم پیش می آید . علی ایحال ، وقتی عاقد به مجلس مردانه بر می گردد در مورد شرایط ازدواج ، مهریه و غیره مطالب لازم را به اطلاع داماد می رساند . داماد با امضاء دفتر که عکس و فیلم برداری را به اوج می رساند همه موارد را جدا جدا امضا می کند و شرایط ازدواج را می پذیرد سپس در سکوت کامل خطبه عقد که آیاتی از کلام ا… مجید و احادیثی از پیامبر اکرم(ص) درباره ازدواج در بر دارد قرائت می شود و سپس صیغه محرم شدن خوانده می شود و بلافاصله شیرینی توزیع می شود و به دنبال آن تبریکات و روبوسی با داماد که با عکس و فیلم و توام است آغاز می شود و یک ساعتی ادامه می یابد . عده زیادی با تبریک و تهنیت گفتن به داماد و ارزوی خوشبختی و سعادت برای او خداحافظی کرده و می روند و مجلس به تدریج خلوت می شود سپس داماد را به مجلس زنانه می برند و روبوسی و تقدیم هدایا و رونماهای بستگان نزدیک و درجه یک که بیشتر قطعه هایی از طلاست به عروس و داماد به انجام می رسد و زن ها نیز تدرجا مجلس را خلوت می کنند داماد تا پاسی از شب در کنار عروس می ماند تا یکی از بستگان نزدیک داماد او را صدا می زند و با خود به خانه خودشان می برند .
دست هم دهی
به فاصله یک شب ، از شب عقد کنان ، خانواده عروس بر اساس آماری که جکع تعداد بستگان خودشان و خانواده و بستگان نزدیک داماد می باشد شام تهیه می بینند و برنامه میزبانی و پذیرایی کامل در نظر می گیرند . اتاق عقد مجلس زنانه هم به عروس و داماد اختصاص می یابد و همه فامیل در اولین شبی که عروس و داماد با هم شام می خورند در یک مهمانی عروسی در کنار هم هستند و به دیدنایی و شب نشینی می پردازند .
دوره عقد کردگی
از وقتی که عقد می بندند تا زمانی که داماد زنش را به خانه خود می برد معمولا یک فاصله زمانی قرار دارد که برای ازدواج ها متفاوت است . از یکی یا دو روز گرفته تا بیش از دو سال هم می شود ولی متعارف آن حدود یک سال می باشد در این فاصله داماد معمولا در هفته چند شب به خانه مادر زن می رود و بعد از احوال پرسی از پدر زن ، مادر زن و سایر اعضای خانواده همسر ، چند ساعتی در اتاقی جداگانه با همسر خودش به سر می برد . در فاصله بین عقد و خانه بری خانواده عروس در فکر تکمیل جهیزیه و خانواده و مخصوصا داماد در فکر تهیه مسکن مناسب می باشند و در این مدت گاهی هم عروس به مناسبت هایی به خانه پدر ، مادر شوهر می رود و عروس و داماد گاهی با هم بیرون و احیانا به مسافرتی کوتاه می روند . در زمان های پیش از این پدر زن ها خوش نداشتند که داماد زیاد به خانه شان بیاید یا شب آنجا بماند و معمولا قدیمی ها خاطرات شیرین و خنده داری دارند از این موضوع که می خواستند به بهانه ای شب در خانه پدر زن بمانند و پدر زن هم می خواسته به هر شکلی داماد را از خانه بیرون کند ، در این فاصله به مناسبت های اعیاد مذهبی یا نوروز ، عروس و داماد کادو هایی به یک دیگر هدیه می دهند و گاهی این کادو ها به مناسبت روز پدر یا مادر شامل حال پدر و مادر عروس و داماد هم می شود .
عروس خانه بری
با هماهنگی عروس و داماد و خانواده هایشان زمان عروس بردن به خانه داماد معین می شود داماد برای تاریخ تعیین شده ، خانه ای که از خود دارد یا اجاره کرده است را از هر نظر آماده می کند ، اگر قرار است عروس و داماد به مسافرت بروند یک روز قبل از حرکت و اگر قرار بر مسافرت رفتن نباشد چند روز قبل از عروس خانه بری جهیزیه عروس با چند وانت و معمولاً در انتهای شب به خانه داماد منتقل می شود اگر عروس و داماد به مسافرت نمی روند (که امروزه اکثراً می روند) شب عروس خانه بری ، خانواده عروس بر اساس آماری که از فامیل خود و خانواده داماد دارند ، شام تهیه می بینند ، ( قبلاً رسم بوده که از صبح عروس را به حمام می بردند و تعدادی از زن های فامیل عروس او را در این حمام همراهی می کردند . بعد از حمام عروس را به آرایشگاه می بردند ) و بعد از صرف شام همه حرکت می کنند . تا عروس را به خانه داماد ببرند مرد ها در جلو و زن ها عقب تر و عروس با چادر سفید در میان آنها با حرکت آهسته و صلوات بلند ، اگر فاصله خانه عروس تا خانه داماد زیاد باشد با ماشین هایی پر تعداد ، حرکت می کنند و در نزدیکی خانه داماد پیاده شده و همه جمع می شوند در این شب داماد به تنهایی در خانه خودش در انتظار می ماند . اگر عروس و داماد برای خانه بری خود به مسافرت رفته باشند در برگشتن آنها از مسافرت قبل از ورود شان به خانه این مراسم به همین نحو اجرا می شود وقتی قافله عروس کشان به نزدیکی خانه داماد می رسد در حالی که گوسفندی ذبح می شود حرکت زنها کند و اقوام داماد مانند پدر شوهر ، برادر شوهر و اقوام دیگری از خانواده داماد باید یکی یکی هدایایی که برای عروس در نظر گرفته اند را به عنوان پا انداز ، یا سرانداز اعلام کنند . جمعیت زنها با کف زدن و خواندن دختر های جوان ، این هدایا را مطالبه می کنند با خواندن : « سر، سر انداز می خواد ، عروس پا انداز می خواد » « تا ندید ، پا اندازش ، ما نمی آییم به پیشوازش » . درحالی که عروس به نزدیکی در خانه رسیده است داماد آخرین نفری است که پا انداز ، سر انداز خود را اعلام می کند و عروس پس از گذشتن از زیر سینی آیینه و قران با یک صلوات بلند پا به خانه داماد می گذارد .
جا خالی با ( پاتختی )
به فاصله یک یا چند شب پس از عروس خانه بری ، مراسم مهمانی در خانه عروس و داماد بر پا می شود . این بار نوبت عروس و داماد است تا کمی از زحمت ها را جبران کنند گرچه باز هم بزرگ تر ها آن ها را تنها نمی گذارند ولی میزبانی به عهده عروس و داماد است که باید با تأمین هزینه های مهمانی و التهاب و نگرانی برای خوب برگزاری آن کمی عرق از رویشان پایین بیاید و بفهمند از یک من شیر چه قدر کره در می آید . میهمانان که فامیل عروس و داماد هستند دست خالی نمی آیند و وقتی همه آمدند در مجلس زن ها کادو ها گشوده می شود و در شور و شادمانی نام های هدیه آورده ها اعلام می شود که گاهی با شعر خوانی ها دختر بچه ها توأم است .
عروس روی دست کردن
رسمی که دیگر در حال فراموشی است و این بوده است که روز بعد از عروس خانه بری عصر ، زن های محل برای دیدن خانه و زندگی زوج جوان و نیز بررسی کم و کیف جهیزیه عروس به خانه عروس می رفتند .

(ساباط شماره ۵ مهر ۸۵)

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا