اطلاعات عمومیصفحه اصلیکتاب و کتابخوانی

طراحی فضای داخلی کتابخانه های عمومی، عاملی برای ترغیب مراجعه کنندگان

کتابخانه عمومی یک پایگاه دائمی برای یادگیری افراد جامعه می باشد ودر آموزش مادام العمر آنان نقش اساسی دارد کتابخانه های عمومی جز معدودی فضاهای واقعا عمومی هستند که در فضای شهری باقی مانده اند واژه عمومی در اینجا دلالت ضمنی بر مفهوم دموکراسی و مردم سالاری داشته و به اشاره به مفاهیم چون محیط باز، قابل دسترسی، مشارکتی، فراگیر همه قشرها و مسئولیت پذیری یا اجتماعی اشاره می کند کتابخانه، نهادی اجتماعی است که با گردآوری، سازماندهی و نگهداری دانش مدون بشر، امکان رشد اندیشه، شکوفایی استعداد و باروری ذهن اخلاق انسان پویا و جستجوگر را فراهم می سازدوازطریق خدمات ویژه خود،مطالعه درجوامع را تشویق وترغیب می کنند در واقع افراد بیگانه با کتاب را به افرادی کتابخوان تبدیل می کنندعدالت ایجاب می کند که همه افراد در همه سنین (کودک،نوجوان،جوان،بزرگسال)در شرایط جسمی و ذهنی مختلف به کتابخانه دسترسی داشته باشند کتابخانه ها به لحاظ کمی و کیفی چشم اندازی از اوضاع اجتماعی جوامع کشورهای مختلف در هر یک از دوره های تاریخی هستند. شاید بتوان نخستین طراحی فضای کتابخانه را مربوط به اتاقهای لوحه های گلی در معبد نیپور (Nippur )در بابل دانست، همچنین” اتاق آرشیو” که در حفاری هرکولانیوم (Herculaneum)کشف شده نیز از اولین طراحی ومعماری کتابخانه باشد،کتابخانه معابدمعمولا دارای چندین اتاق بود،در هر اتاق الواح و طومارها روی زمین  یا در طاقچه ویا گنجه های چسبیده به دیوار نگهداری می شد ساختمان کتابخانه های باستان برای استفاده از روشنایی روز،روبه آفتاب بنا می کردند تا علاوه بر استفاده از نور طبیعی مانع نفوذ رطوب نیز باشدتغییر و تحول اساسی در طرح و نقشه بنای کتابخانه بعداز جنگ جهانی دوم صورت گرفت ، بتدریج در طراحی و معماری کتابخانه ها تغییراتی پدید آمد بطوری که امروزه شاهد کتابخانه های شکیل وزیبا با طراحی های مدرن هستیم

ساختمان کتابخانه ها از آن جهت که باید تسهیلات استفاده از خدمات کتابخانه را برای کلیه مراجعان در اسرع وقت فراهم کند، دارای اهمیت می باشد. فضای داخلی کتابخانه به لحاظ نورپردازی، صدا ، هوا و دما، توزیع مناسب اتاقها و نقش مؤثری در استفاده بهتر و راحت تر از امکانات کتابخانه دارد.تجهیزات کتابخانه ها شامل میز، صندلی ، قفسه کتاب ، برگردان، میز امانت و … نیز در استفاده از خدمات کتابخانه تأثیر بسزایی دارند؛ زیرا این وسایل برای تأمین دو نیاز «آرایش » و «آسایش »‌مورد استفاده قرار می گیرند.(عازم،۱۳۹۲)

طرا حی (دکوراسیون) داخلی هماهنگ سازی طراحی شده برای به جلوه درآوردن رنگ‌ها ، اثاثیه و سایر اشیاء در یک اتاق یا ساختمان به صورت هنرمندانه است.طراحی داخلی طیف گوناگونی از عناصر و مؤلفه ها از قبیل فرم، نور، رنگ، بافت، کف، سقف، دیوار، عناصر کارکردی و تزیینی و مبلمان را در برمی گیرد. این عناصر ابزارهای کار طراح هستند که همگی باید بطور هماهنگ و متناسب در یک طرح مرتبط وهمگون قرار گیرند ( ویکی پدیا)

در این نوشته چند نمونه از کتابخانه های موفق سراسر دنیا که به گونه ای در جهت تعامل فرد با این فضای عمومی گام برداشته اند و موجب ترغیب افراد در مراجعت به این فضا شده اند، مطالعه شده است و برنامه ها و طرح های آنان به شکل کل و جزء دسته بندی و در قالب جداولی ارائه شده است. لذا با مشاهده نمونه ها در می یابیم که توجه به کیفیت طراحی این فضای عمومی چگونه می تواند، نقش بسزایی در ارتقاء سطح فکری و فرهنگی جامعه و همچنین کاهش جرایم در جامعه داشته باشد. در واقع خلق حس مکان و ایجاد دلبستگی فرد با این فضا می تواند به عنوان گامی مؤثر در ترغیب افراد جهت مراجعت به این فضا به شمار رود.

اهمیت طراحی فضای داخلی کتابخانه های عمومی

هرگاه فضایی آزاردهنده وناخوشایند باشدامنیت وعزت نفس شخص به خطر می افتد در نتیجه فرد یا دیگر آنجا مراجعه نمی کند یا مراجعه اش رابه حداقل کاهش می دهد شاید در کوتاه مدت پیامد منصرف شدن افراد از مراجعه به فضای کتابخانه و رشد و شکوفایی وفرهنگی شان چندان به چشم نیاید اما تداوم وفرا گیرشدن رو گردانی از کتابخانه در طولانی مدت ضررهای جبران ناپذیری برای جامعه خواهد داشت

نیازبه خود شکوفایی بالاترین مرتبه نیاز انسان است و کتابخانه از جمله مکانهایی است که افراد جامعه در پی شکوفا کردن استعدادهای خود به آنجا مراجعه می کنند

سلسه مراتب نیازهای انسانی (هرم مازلو)

 

میزان توفیق ساختمان کتابخانه وعملکرد آن با چگونگی طراحی و تزئین فضاهای داخلی کتابخانه رابطه مستقیم دارد،مراجعان وکتابداران بیشتر با اجزای داخلی ساختمان سروکاردارند تا به شکل ظاهری آن از این رو کتابخانه ای که فضای داخلی آن فاقد کارایی وجذابیت باشد به رغم ساختمان فاخر ونمایی چشمگیر بیرونی مدام مورد ایراد وانتقاد قرار می گیرد (افشار،۱۹:۱۳۸۲)

بنابراین معماری کتابخانه باید به گونه ای باشد که کاربران از رفت و آمد در آن احساس شخصیت و قدر و منزلت کنند، در نتیجه از طریق شاخص کردن هویت در معماری به ارضا شدن این نیاز به کاربر میتوان کمک کرد .انتظار میرود فضا و محیط کتابخانه نه تنها احساس لذت و آرامش را در فرد ایجاد کند بلکه می-بایست ازطریق پیشرفت هویت در معماری و ایجاد مکانهای آرامش بخش فضای مطلوبی را برای تامل و تفکر کردن و یادگیری بهتر کاربر مهیا سازد تا حس خلاقیت و ابتکار فرد حین مطالعه برانگیخته شود و استعدادهای درونی اش در محیط کتابخانه به مرحله ظهور برسد (شولتز و سیدنی، ۱۳۸۴)

با ایجاد حس رضایت فرد از مکان نوعی دلبستگی مکانی در فرد ایجاد میشود که باعث ترغیب او به مراجعت در چنین فضایی خواهد شد که در نتیجه باپر رنگ شدن حضور افراد در کتابخانه ها ما شاهد کمرنگ شدن آمار جرم وجنایت در جامعه و ارتقا سطح فکری و فرهنگی افراد جامعه را خواهیم بود.

در عصر امروز که افراد جهت دست یابی به اطلاعات و منابع کتابخانه ای کمتر به کتابخانه ها مراجعت میکنند و عصر فناوری اطلاعات امکان دسترسی افراد را به منابع و کتابهای الکترونیکی فراهم میسازد کتابخانه با مفهوم سنتی در حال فراموش شدن است حال انکه خلق این فضا به گونه ای نوین میتواند منجر به حضور افراد در این محیط شود و زمینه را برای تعاملات میان افراد و کتابخانه ها فراهم سازد و باعث شود که این مکان فرهنگی و اجتماعی به بوته ی فراموشی سپرده نشود.

طراحی فضای داخلی کتابخانه

طراحی کتابخانه باید به گونه ای باشد که امکان دسترسی مستقیم برای مراجعه کنندگان امکان پذیر باشد دسترس پذیری سهل به ساختمان کتابخانه و حرکت آزادانه در آن به ویژه برای ناتوانان وکم توانان یک معیار اساسی کیفیت در معماری کتابخانه است برای این منظور لازم است ساختمان کتابخانه تا حدامکان ساده یکپارچه،انعطاف پذیر وسهل الوصول باشد به گونه ای که استفاده کنندگان بتوانند در آن بهره برند خرد کردن فضای کتابخانه ها به بخش های انعطاف ناپذیر ، ایجاد اختلاف سطح های زحمت افزا وخطرآفرین برای افراد ناتوان وکم توان ،پیچیده کردن طرح بنا و شکستگی آن همگی اقداماتی است که طرح کتابخانه را از معیارهای کیفیت دور می کند (افشار،۵۱:۱۳۹۲ )

طراحی داخلی بر فضاهای داخلی تاکید می کندسطوح اصلی یک فضا شامل سقف و کف، دیوارها است طراحی داخلی طیف گوناگونی از عناصر و مؤلفه ها از قبیل نور، رنگ، بافت، کف، سقف، دیوار، عناصر کارکردی و تزیینی و مبلمان را در برمی گیرد. این عناصر ابزارهای کار طراح هستند که همگی باید بطور هماهنگ و متناسب در یک طرح مرتبط و خوشایند قرار گیرند در طراحی یک فضای عمومی خلق محیطی منطبق بر ویژگی های رفتاری و فرهنگی افراد نقش مؤثری در ایجاد حس مطلوب یا نامطلوب از آن مکان در فرد دارد. انسان همواره به گونه ای در پی تعامل با سایر افراد جامعه و هم نوعان خود و همچنین محیط پیرامون خویش است. لذا توجه به کیفیت فضایی محیط در ایجاد احساس خوشایند و مطلوب در فرد اثرگذار است. شاید بتوان گفت وظیفه ی یکی فضای عمومی، عمدتاً فراهم نمودن زمینه ای برای فعالیت ها و مشارکت های جمعی میان افراد است. کتابخانه ها نیز به عنوان یک فضای عمومی از این امر مستثنی نیستند.

تمام ساختمانهای کتابخانه های عمومی باید برای برآوردن نیازهای ده الی بیست سال آینده طرح ریزی شوند در صورت لزوم توسعه ساختمان در آینده باید امکانپذیر باشد و طرح ساختمان باید این توسعه را برای آینده در نظر بگیرد

بهتر است منابع پرمراجعه تر نظیر برگه دانها، میز امانت، و مانند آن در نزدیکی ورودی اصلی قرار داده شود تا از آمد و رفتهای غیر ضروری به بخشهای درونی کتابخانه کاسته شود. به این ترتیب کاربرانی که به منابع تخصصی تر نیاز دارند به بخشهای داخلی کتابخانه هدایت شده و در عین حال از آرامش و سکوت و خدمات ویژه این بخشها بهره مند می شوند.

نباید ساختمان های قوطی شکل وسوله مانند ودخمه شکل را به عنوان کتابخانه عمومی به مردم قالب کرد کتابخانه های عمومی همچون دیگر مکانهای عمومی به گونه ای طراحی و پیرایش وآرایش شود که برای مردمانی که در آنها حضور می یابند اعم از کارکنان و مراجعان محیطی شاداب و جذاب، پذیرا و راحت ایجاد کند و هرگاه مراجعه کننده بافضای آزاردهنده وناخوشایندی درکتابخانه روبرو شوند امنیت و عزت نفس او به خطر می افتد در نتیجه یا دیگر به آنجا مراجعه نمی کند یا مراجعه اش را به حداقل کاهش می دهد،ازاین رو برای شاداب سازی و دلپذیرکردن آن باید بین ویژگیهای یک محیط رسمی ویک محیط راحت و غیر رسمی تعادل ایجاد کرد به گونه ای که فرد همزمان بادرک فضای اجتماعی و رسمی احساس آرامش و راحتی نیز داشته باشد ( فاضلی،۱۳۹۲ )

طراحی فضای داخلی طوری باید باشد که به یک فضای سیال تبدیل شده و دارای مسیرهای متعددی باشد، چرا که اصل سهولت دستیابی، از اصول مهم در طراحی کتابخانه ها است درآن کتابخانه علاوه بر فضای مطالعه و کتابخانه، فضاهای مختلف دیگری از جمله: استودیو های موسیقی، سالن داستان سرایی، فضاهای بازی ویدئویی، سالن هنر های تجسمی، آموزشگاه زبان، کافه و رستوران در نظر گرفته شود و به نوعی محیط فرهنگی کاملی را برای اعضا فراهم نماید.  طراحی داخلی آن نیز به گونه ای باشد که مراجعه کنندگان احساس آرامش و راحتی خاصی داشته باشد. همچنین فضای باز و سبزی در نظر گرفته شود تا امکان مطالعه در فضایی باز و شاداب برای کاربران فراهم شود.(کاشی،۱۳۹۵)

فضاهای داخلی کتابخانه باید تفکیک شده بوده و تداخل فضایی نداشته باشند. بهترین راه برای رسیدن به امر استفاده از تیغه‌های متحرک است. این تیغه‌ها علاوه بر این که از زیبایی و ظرافت خاصی برخوردارند، تغییر اندازه و گسترش فضاها را در آینده ممکن می‌سازند.

مراجعین، بهترین فضاها برای مطالعه فضاهای نیمه باز و فضاهای باز می دانند فضاهای بسته از نظر آنها اصلاً مناسب نبود.فضای بسته با چشم‌انداز مناسب به بیرون مورد علاقه و ترجیح بیشتر مراجعین مرد می‌باشد. فضاهای بسته و نیمه باز نسبت به فضای باز خواهان بیشتری دارند

در معماری داخلی از عناصر نوآورانه استفاده شود به طوری که، کودکان و بزرگسالان را به چالش کشیده و با ایجاد محیطی خلاقانه آنها را به خواندن و یادگیری دعوت نماید. همچنین، فضاهای مطالعه برای همه گروه های سنی فراهم شود به طوری که برای کودکان و نوجوانان فضایی چون بازی ایجاد نموده و بر اشتیاق آنها برای مطالعه می افزاید و فضاهای آرام دیگری برای بزرگسالان طراحی شود

طراحی فضای بخش کودک براساس ویژگی ها و نیاز های شخصیتی کودکان باشد. به طوری که تمرکز طراحان در این پروژه بر روی برقراری ارتباط صحیح کودکان با جامعه و شکل گیری ارزش های اخلاقی باشد؛ همچنین بدین منظور سعی شود تا فضا به گونه ای طراحی شود تا کودکان در این محیط به مطالعه، بازی، تعامل اجتماعی و پرورش تخیلاتشان تشویق شوند.(آرل،۲۰۱۶)

در واقع فضای کتابخانه به عنوان مکانی ست که مردم را به دیدار و اشتراک دانش دعوت می کند و فضای مناسبی برای انجام تکالیف دانش آموزان به شمار می رود همچنین این کتابخانه را می توان به عنوان آرشیو تاریخی محله، خانه فرهنگ و پل ارتباطی برای همکاری بین مدرسه معرفی نمود

مبلمان کتابخانه

مبلمان هم از نظر کاربردی هم از نظر ظاهر بر فضای کتابخانه تا ثیر می گذارد تجهیزات ومبلمان بخشی جدایی ناپذر از دکور یک کتابخانه هستنداگربخواهیم نتیجه مطلوب واز نظر زیباشناسی موثر داشته باشیم باید آنها و ساختار را به عنوان یک واحد برنامه ریزی کرد مبلهای راحتی یا میزهای مطالعه می تواند فضای صمیمی وغیر رسمی برای مطالعه ایجاد می کند شلوغی و انباشتگی به سلامت  و نشاط مراجعه کننده آسیب می رساند و باید از انباشت اشیائ غیر ضروری، بدون استفاده ،کهنه وخراب جلوگیری کرد توزیع کل فضای کتابخانه به شکل متعادل میان قفسه های کتاب ومیزهای مطالعه ،نخستین ومهمترین کاربرای دور کردن فضای کتابخانه از حالت اداری ونزدیکترکردن به فضای خانه است در انتخاب تجهیزات علاوه بر کارایی و استحکام باید به زیبایی آن هم توجه داشت.(افشار،۱۱۸:۱۳۹۲)

فضاهای ویژه مطالعه و کار با بهره‌گیری از میزهای مطالعه چند نفری و میزهای مطالعه انفرادی معمولی و مجهز، باید به صورت طرح باز قابل استفاده باشد در این قسمتها می‌توان از قفسه‌های کتاب به عنوان حائل دید و صدا کمک گرفت. آرایش داخلی این فضاها باید به نحوی باشد که کاربران بتوانند به آسانی به آنچه می‌خواهند دست پیدا کنند و در عین حال احساس آسایش و آرامش نیز داشته باشند. فضاهای مطالعه باید طوری طرح ریزی شود که امکان ادغام آنها وجود داشته باشد. کنترل ورود و خروج مراجعات به این فضاها باید از یک محل انجام شود.

لازم است تا جای ممکن از تقسیم فضاها بوسیله دیوار های ثابت پرهیز شود و تقسیم فضا برای خدمات مختلف حتی الامکان توسط قفسه کتاب، تیغه های نازک، یا وسایل مشابه انجام گیرد.

در طراحی داخلی ساختمان کتابخانه و بخشهای خدماتی آن باید نیازهای ویژه معلولان و نابینایان در نظر گرفته شود و هر جا ضرورت ایجاب کند از علائم و نشانه های مخصوص استفاده شود.

تا جای ممکن باید از چیدن وسایل مشابه در ردیفهای طولانی خودداری کرد.

از دیدگاه زیبایی شناختی یک ردیف طولانی میزهای تک نفره که بین دو رشته قفسه قرار می گیرد بنظر کسالت آورتر و یکنواخت تر از ردیف میز تک نفره ای می رسد که در کناره یک یا دو دیوار چیده شود.

درتحقیقی دو گروه خانم‌ها و آقایان که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، مهمترین عامل در مبلمان کتابخانه را کارایی آن دانسته‌اند عامل استحکام از اهمیت کمتری در هر دو گروه برخوردار است تقریباً تمامی افرادی که مورد پرسش قرار گرفته‌اند چه مرد و چه زن عامل چوب را بهترین مصالح و مناسبترین ماده برای ساختن مبلمان کتابخانه می‌دانند.

مناسب‌ترین مصالح برای ساخت مبلمان کتابخانه ( با توجه به استانداردهای موجود و نظرات مراجعین)چوب است که دارای خصلت‌هایی چون استحکام، زیبایی، سهولت جابجایی و … می‌باشد. بهتر است چوب بکار رفته در مبلمان خود رنگ باشد تا از انعکاس آزار دهنده نور جلوگیری شود.

باتوجه به نظرسنجی انجام شده مراجعان، مهمترین عامل در مبلمان کتابخانه کارایی آن تشخیص داده اند عامل سهولت جابجایی مبلمان کتابخانه به سایر موارد (زیبایی و استحکام) اهمیت بیشتری داشته است همچنین  بهترین مصالح برای ساخت مبلمان کتابخانه را چوب تشخیص داده‌اند و مناسب ترین مکان برای برگردان و یا یارانه را نزدیک به سالن مطالعه دانسته اند

رنگ به کار رفته در مبلمان و تجهیزات داخلی کتابخانه از اهمیت ویژه‌ایی برخوردارند و در ایجاد آرامش کاربرین و مراجعه کنندگان نقش بسزایی دارند خانم‌ها رنگ سبز را برای مبلمان مناسبتر می‌دانند و آقایان رنگ آبی را اما با توجه به نظرات دو گروه و به طور کلی رنگ آبی موجب آرامش بیشتری می‌شود رنگهایی مثل سفید یا کرم مناسب تشخیص داده نشده‌اند این رنگها همچنین موجب انعکاس بیش از حد نور شده، بهتر است از کاربرد آنا درمبلمان فضای داخلی کتابخانه اجتناب کرد.

 ساختمان کتابخانه

روش قدیمی که در آن مخزن اغلب در چند طبقه قرار می گرفت وچند تالارمطالعه عظیم آن را احاطه می کرد دیگرکاربردی ندارد در گذشته در ساختمانهای باکاربرد ثابت هرفضا به اتاق مطالعه ،مخازن کتاب،اتاق مرجع،اتاق خدمات فنی وغیره ویژه کاربرد معینی منظورمی شد وامکان کمی برای انتقال فعالیت ها وجود داشت در بناهای موسوم به مدولارمتشکل از فضاهای مکعبی که بیشتر فعالیت ها کتابخانه ای درهریک امکانپذیر است قابلیت جابجایی بسیاراست در نظام مدولاربااستفاده ازستونهایی که بطور متناسب فاصله بندی شده اند،فضاهای لازم طبق نیازهای متغییر تعیین می شوند ومعمولا فضاهای مطالعه وموادبدون مانع باهم ترکیب می شود. در این روش بسیاری از قسمتهای بنا قابلیت تغییرپذیری داشته وبه جزعناصر ثابت واساسی نظیر پلکانها وبالابرها،دستشویی هاازهمه فضای کتابخانه می توان برای هرنوع فعالیت کتابخانه ای استفاده نمود وهر قسمت را می توان به آسانی برای فعالیت مورد نظر آماده ساخت

پنجره های زیاد جای قفسه ها را می گیرد و پنجره کم به زیبایی و دلگشایی کتابخانه لطمه می زند. بهتر است پنجره ها در کتابخانه های عمومی بلند باشند و از شیشه های دو جداره و رفلکس استفاده نشود چون باعث بازتاب نور و ایجاد گرما می شودپوشش کف ساختمان و رنگ دیوارها نباید براق باشد تا نور را انعکاس بدهد سطوح کف باید ظرفیت صداگیری مناسب داشته باشدباید برای  کارکردهای خاص سطوح مناسب اتخاذ شود مثلا سطوح لغزنده ومقاوم به آب برای محوطه فعالیت های کودکان ،کف پوش ماندگار در نزدیکی درب ورودی استفاده کرد. ضابطه های انتخاب کف پوش عبارتند از: کیفیت عالی، دوام و ماندگاری، نگهداری آسان ، بهداشتی بودن، نرمی و انعطاف پذیری، بی سرو صدایی، ایمنی (جنس کف پوش لغزنده نباشد)، قابلیت هدایت و انتشار گرما، ضد انعکاس نور، طرح و رنگ مناسب و بالاخره نصب کف پوش مطابق استانداردهای ساختمان های فرهنگی و عمومی باید پارکت باشد با رنگ های یکسان تا کف را وسیع نشان دهد. کف کتابخانه نباید لغزنده و گرد و خاک دوست باشد و وسایل کتابخانه آن را خط بیاندازد. امروزه موکت کردن کف کتابخانه رایج و معمول گردیده که البته از نظر بهداشتی و لکه پذیری و جذب گرد و خاک و آلودگی معایبی دارد. راهروی ورودی کتابخانه حتماً باید قابل شست و شو باشد و ماهیت آن بر اثر شست و شو با مواد پاک کننده تغییر نکند. استفاده از کاشی و مرمر در این محل بر دیگر مصالح برتری دارد به منظور ایجاد تمرکز لازم برای مطالعه، بهتر است فضا دارای سکوت لازم باشد برای برقراری سکوت در داخل سالن می‌توان از کف پوشهای مناسب استفاده کرد و پایه‌های وسایل متحرک را با نعلهای پلاستیکی یا لاستیکی پوشاند. برای جلوگیری از نفوذ صدای بیرون به فضای داخلی نیز می‌توان شیشه‌ای دو جداره را به کار برد.( همان،ص۷۶ )

از آنجایی که غالب اوقات مراجعین در سالن مطالعه سپری می‌شود، باید نسبت به قرارگیری امکانات مناسب در آن ( نظیر سرویس‌های بهداشتی، بوفه، تجهیزات تهویه و… ) اقدام شود.

مسیر ها و راهروها

بهتر است شاهرگهای ترافیکی کتابخانه به صورت خطوط مستقیم طراحی شود، مگر آنکه طول آنها از ۳۰ متر تجاوز کند. مسیرهایی که بخاطر وجود موانع بلند یا تغییر جهت از چشم ناپدید می شود اغلب اسباب سردرگمی یا القای فضای بسته را فراهم می کند. در مجموع، مسیرهای انحرافی و پیچیده ترافیکی مانع استفاده بهینه از کتابخانه می شود.

لازم است طرح داخلی کتابخانه طوری باشد که مسافتهای حمل و نقل منابع کتابخانه ای به حداقل ممکن کاهش یابد.( پور شیروانی،۱۳۹۰)

تابلوهای راهنما

تابلوهای راهنما باید جذاب و کارآمد باشند تابلوهای کارآمد می توانند سهم به سزایی در افزایش دسترسی واستفاده پذیری داشتنه باشند راهنماها باید ساده باشند تابلوهای که اطلاعات بیش از حد منتقل می کنند کارشان گیج کردن مخاطبان است .(فیج ونوبل،۲۰۰۹)

نقاط تمرکز کانونی

کتابخانه ها باید دارای نقاط کانونی باشند هدف از نقاط کانونی ،جلب توجه وتشویق اعضا به کاوش وکشف بیشتر است از این رو نقاط کانونی ابزارهای ترغیب به استفاده نیز هستند نقاط کانونی باید بخش جدایی ناپذیری از تزئینات می باشد که از نظر مقیاس ،سبک،رنگ یا طرح به هم پیوسته هستند.(اسوانپول وسوانپول، ۲۰۰۹ :۱۵)

تعادل

چیدمان اشیائی که دریک فضا احساس یکسانی به وجود می آورندرا تعادل گویند اشیائ متعادل می توانند متقارن یا نا متقارن باشند

تعادل از طریق زیر انجام می گیرد:

  • چیدمان قفسه هاوصندلیها
  • استفاده از رنگها
  • تکرار عناصر
  • تناسب و مقیاس
  • قرار دادن دو بخش مطالعه رسمی و غیر رسمی (همان،ص ۱۷ )

استاندارد وسایل و تجهیزات کتابخانه

به طور متوسط فضای مورد نیاز هرکاربر، با احتساب ابعاد میز و صندلی استاندارد و میز کتابدار و وسایل نمایش کتاب، ۵/۲ مترمربع است. ( استانداردهای وسایل و …،شیرین تعاونی، ص ۸۲).

وسایل و تجهیزات کتابخانه های تازه تأسیس معمولاً همزمان با مراحل پایانی کار ساختمان کتابخانه تهیه می شود. از آنجا که این وسایل از جمله عوامل اصلی موفقیت ساختمان کتابخانه محسوب می شود و در عین حال بخش عمده ای از بودجه کتابخانه را به خود اختصاص می دهد (حدود ۱۸ درصد از بهای تمام شده ساختمان) لازم است در تهیه و تدارک آنها نهایت دقت و توجه مبذول گردد.( همان،ص۱۲ )

مهمترین ملاکهای انتخاب وسایل تجهیزات کتابخانه ای :

  • کارآیی: وسایل کتابخانه ای باید با معیارها و استانداردهای توصیه شده مطابقت کامل داشته باشد تا علاوه بر سهولت استفاده و دستیابی به بالاترین میزان کارآیی، انعطاف پذیری طرح داخلی کتابخانه در طول زمان نیز تضمین شود.
  • دوام : عمر متوسط وسایل معمول کتابخانه ای در حدود ۲۵ الی ۳۰ سال تخمین زده شده است. در طول این مدت، وسایل کتابخانه باید شکل و ظاهر اولیه را حفظ کند. از این رو توجه به نوع و جنس مواد بکار رفته در وسایل حائز اهمیت خاصیاست.
  • استحکام: لازم است اجزاء و قسمتهای مختلف وسایل چوبی کتابخانه نظیر میز و صندلی و قفسه و مانند آن، بنا به موارد، با استفاده از کام و زبانه، پیچ و دوبل چوبی، و مرغوبترین چسب به هم متصل شود. اتصالات باید آنقدر محکم باشد که اگر بخشی از آن دچار شکستگی شد، قسمتهای دیگر از هم جدا نشود. بهتر است چسب مورد استفاده ضد آب باشد تا کم و زیاد شدن رطوبت تأثیری در وضع پیوندگاهها و مفاصل وسایل کتابخانه نداشته باشد.
  • زیبایی : وسایل کتابخانه باید دارای ظاهر زیبا، ساده، و تمیز باشد. بکارگیری سبکهای ساده تر در تزیینان مبلمان باعث می شود این وسایل با گذشت زمان و برغم پیشرفتها و تغییرات تکنولوژیکی کتابخانه ای همچنان باب روز باقی بماند.
  • ظرفیت و هماهنگی: سطوح وسایلی که در معرض دید است باید صاف یکدست و بدون لک و خوردگی باشد. در هر حال هماهنگی، تجانس،‌ و توازن بین وسایل از یکسو و تزیینات و سایر لوازم (مثل فرش، سایه بانها و غیره) از سوی دیگر باید رعایت شود.
  • سهولت جابجایی: نقشه چیدن وسایل کتابخانه ثابت نیست و در طول زمان، همگام با تغییر عملکردها و نیازها، عوض می شود. از این رو باید از خرید وسایل حجیم و سنگین مانند میزهای خیلی بزرگ یا میزهای تک نفره بهم چسبیده خودداری کرد.
  • سهولت نگهداری: با توجه به اینکه نگهداری وسایل در طول زمان مستلزم صرف هزینه و نیرو است، باید دقت کرد که وسایل کتابخانه ای نیازمند حداقل نگهداری و تعمیر باشد. دوام و ثبات رنگ وسایل، استحکام رویه ها، و استفاده از مواد تقویتی در سطوح و زوایایی که در معرض فرسایش بیشتری قرار دارد، از جمله نکات مثبتی است که در گزینش وسایل کتابخانه باید مورد توجه واقع شود.(پورشیروانی،۱۳۹۰)

وسایل کتابخانه را می توان از چوب، فلز ، یا ترکیبی از این دو تهیه کرد. در هنگام برگزیدن هر یک از این مواد باید به مسایلی از قبیل دوام و استحکام، قابلیت تطبیق و تغییرپذیری، زیبایی، مقاومت در برابر آتش و آب، و میزان کاهش صدا توجه داشت. سازندگان با تجربه و متبحر می توانند تمام این خواص را در هر یک از این موارد یکجا گرد آورند. بطور کلی، لوازم فلزی قدری محکمتر است. وسایل چوبی نیز با وجود آسیب پذیری در برابر آتش، به زیبایی کتابخانه خواهد افزود. بهتر است از اولی در مخزن کتاب و نقاطی که در معرض دید کاربران نیست استفاده کرد و دومی را در سالن مطالعه و بخش قفس باز بکار برد. وسایل چوبی بخاطر گرما، زیبایی با دوام، سهولت ساخت، هنوز هم در اولویت نخست قرار دارد. لکن تنوع رنگ وسایل چوبی بسیار کم است چرا که با افزودن رنگ، ظاهری مصنوعی می یابد. در هر حال تناسب و هماهنگی بین وسایل باید حفظ شود.

چوب افرا و غان محکمترین چوبی است که در ساخت وسایل کتابخانه بکار می رود. توصیه می شود بویژه در ساخت صندلیهای پر مراجعه از این چوبها استفاده شود. دیگر چوبهای مورد استفاده عبارتند از چوب بلوط، گردو، زبان گنجشک و نارون.امکان خلق طرحهای متنوع و جالب در وسایل فلزی ، یا در ترکیب فلز و پلاستیک با چوب، بیشتر از وسایل چوبی به تنهایی است، لکن وسایل فلزی با گذشت زمان ظاهر فرسوده تری می یابد و حتی اگر میزان کارآیی آن نیز تغییری نکند از نظر زیبایی ظاهری مشکل آفرین است.وسایل فلزی (یا پلاستیکی ) در برابر تغییر درجه رطوبت و حرارت تغییر چندانی نمی کند و در نتیجه اتصالها و پیوندگاهها در معرض خطر سست شدگی و آسیب دیدگی قرار ندارد. (عازم،۴۶:۱۳۹۲)

استفاده از رایانه برای جستجوی منابع مطالعه در کتابخانه بر روش‌های دیگر ترجیح داده شده است با توجه به فرم‌های نظرسنجی روش ‌استفاده از برگه‌دان طرفدار چندانی ندارد محل قرارگیری این وسایل که برای جستجوی منابع مطالعه در کتابخانه استفاده می‌شوند نیز بسیار مهم است محل قرارگیری آنها باید در جایی تعبیه شود که در دسترس باشد و موجب برهم خوردن آرامش و سکوت کتابخانه نشود اکثر مراجعه کنندگان محل مناسب را نزدیک به سالن مطالعه ذکر کرده‌اند.

میز مطالعه

تهیه میزهای متحدالشکل وقرار دادن آنها به موازات یکدیگر گرچه رفت وآمد را ساده می کند،ولی به کتابخانه حالت کلاس درس می بخشد برای جلوگیری از این یکنواختی ناخوشایندوبرای ایجاد نمای متنوع تر می توان از انواع میزهای تکنفره،دونفره،چهار نفره گرد وچهارگوش استفاده کرد وآنها را بصورت عمود وموازی چید.

با توجه به نظر سنجی انجام شده میزهای تک نفره برای مطالعه مناسبتر تشخیص داده شده‌اند. میزهایی که جمعیت زیادی می‌توانند از آن استفاده کنند ( مانند نیروهای ۶ نفره ) کمتر مورد استقبال قرار می گیرند

میز امانت مراجعه کنندگان علاقمندند که به آسانی کتاب به امانت بگیرند وبه آسانی آن را تحویل دهند محل یا میز امانت کتاب باید در دسترس و به وضوع قابل رویت باشد

صندلی مطالعه

صندلی مطالعه و اتصالات آن باید فاقد زوائد و تزییناتی باشد که در معرض بازی و دستکاری کاربران قرار بگیرد.چوب صندلی باید از بهترین و محکمترین نوع چوب و ترجیحاً از گونه‌های راش. افرا. غان، ملچ یا بلوط باشد. بهتر است تعدادی صندلی دسته‌دار نیز در سطح سالن مطالعه پیش‌بینی شود.برای افزایش استحکام پایه‌های صندلی و جلوگیری از ایجاد سر و صدا در هنگام جابجا کردن باید آنها را با نعلهای پلاستیکی یا لاستیکی پوشاند.

هر کجا که وسایل جنبی برای افراد راست  دست پیش‌بینی شود ( مثل صندلیهای دسته‌داری که در بعضی نقاط کتابخانه برای یادداشت برداری تدارک دیده می‌شود) باید تعدادی نیز برای افراد چپ – دست ( معادل ۶ تا ۱۰ درصد ) منظور شود. ( استانداردهای وسایل و …،شیرین تعاونی، ص ۸۵).

قفسه ها

قفسه های باید یک هارمونی با صندلی ومیز مطالعه وسایر مبلمان کتابخانه داشته باشد و در چیدمان آن علاوه بر زیبایی باید فاصله بین آنها (حداقل ۹۰سانتیمتر) رعایت شوددر کتابخانه های با سیستم مخزن بازفاصله راهروهای بین قفسه ها به خاطر انتخاب کتاب به صورت آزاد و رفت وآمد فراوان باید زیادتر باشد. حداقل فاصله ها ۹۰۰ تا ۱۳۰۰ میلی متر و حتی بیشتراست. در کتابخانه هایی که مراجعه کنندگان معلول دارند و دسترسی آن ها به کتاب با صندلی چرخ دار انجام می گیرد حداقل فاصله قفسه ها باید ۱۰۶۰ میلی متر باشد تا تردد در آنها برای مراجعه کنندگان به آسانی صورت گیرد، ارتفاع قفسه بندی باید با وضعیت کاربران متناسب باشد به گونه ای که در قفسه بندی برای بزرگسالان حداکثر ارتفاع ۱۸۰۰میلیمتر وبرای بخش کودک حداکثر ارتفاع ۱۵۰۰میلیمترتوصیه می شودپایینترین قفسه باید در ارتفاعی به اندازه ۳۰۰میلیمتر باشد که بتوان بدون خم شدن بیش از اندازه براحتی به آن دسترسی یافت. (عازم،۱۳۹۲)

قفسه نمایش کتاب که برای تبلیغ کتابها و تازه های کتاب درکنار میز امانت ودرمسیرهای اصلی رفت وآمد پیشنهاد می گردد.

بخش ها وتسهیلات امانت ومرجع

 

                   قفسه بخش امانت قفسه بخش مرجع
مجموعه قفسه باز مساحت مورد نیاز مجموعه قفسه باز مساحت سالن
 

جمعیت خدمت گیرنده

تعدادجلد کتاب به ازای هر۱۰۰نفر کل ظرفیت قفسه های موردنیاز برمبنای۱۵متر

مربع به ازای هر۱۰۰۰جلد

(برحسب مترمربع)

تعداد کتابها به جلد مساحت مورد نیاز برمبنای هر ۱۰ مترمربع به ازای هر۱۰۰۰جلد

(برحسب مترمربع)

تعداد صندلیها برمبنای ۵/۱صندلی به ازای هر۱۰۰۰

نفر

مساحت بر مبنای۵/۲ متر

مربع به ازای هر صندلی

(برحسب مترمربع)

۳۰۰۰ ۱۳۳۳ ۴۰۰۰ ۱۰۰ ۱۰۰ ۱ ۵ ۱۳

 

۵۰۰۰ ۸۰۰ ۴۰۰۰ ۱۰۰ ۳۰۰ ۳ ۸ ۲۰
۱۰۰۰۰ ۶۰۰ ۶۰۰۰ ۱۰۰ ۹۰۰ ۹ ۱۵ ۳۸
۲۰۰۰۰ ۶۰۰ ۱۲۰۰۰ ۱۸۰ ۳۰۰۰ ۳۰ ۳۰ ۷۵
۴۰۰۰۰ ۶۰۰ ۲۴۰۰۰ ۳۶۰ ۷۰۰۰ ۷۰ ۶۰ ۱۵۰
۶۰۰۰۰ ۶۰۰ ۳۶۰۰۰ ۵۴۰ ۱۲۰۰۰ ۱۲۰ ۷۵ ۱۸۸
۸۰۰۰۰ ۵۵۰ ۴۴۰۰۰ ۶۶۰ ۱۶۰۰۰ ۱۶۰ ۱۲۰ ۳۰۰
۱۰۰۰۰۰ ۵۰۰ ۵۰۰۰۰ ۷۵۰ ۲۰۰۰۰ ۲۰۰ ۱۵۰ ۳۷۵

 

دما

حداکثر ۲۴ و حداقل ۲۰ درجه سانتی گراد مناسب ترین درجه حرارت برای کتابخانه است رطوبت  مطلوب مخازن بین ۴۵ تا ۵۵ درصد می باشد

تهویه مطبوع به منظور تامین محیط مناسب برای تجهیزات حساس الکترونیکی و رایانه ای وهمچنین راحتی مراجعان وکارکنان و برای پیشگیری از ضایعات ناشی از گرما و رطوبت بر منابع کتابخانه های عمومی بسیار اهمیت دارد تهویه مطبوع گازی (خشک) بر شیوع تبخیری (مرطوب) ارجحیت دارد

نور و رنگ در فضای داخلی کتابخانه

وابستگی بشر به نور و روشنایی انکار ناپذیر است ونور تاثیر مستقیمی بر روح و روان انسان دارد ودر کتابخانه نقش اساسی ایفا می کند وبی شک بهترین نور ، نور طبیعی  است که در کتابخانه میتوان با طراحی مناسب واستفاده از پنجره ها ی بزرگ ونورگیرهای سقفی از آن بهره برد البته حتی الامکان باید در فضای کتابخانه از نور مستقیم خورشید پرهیز کرد وبطور غیرمستقیم از آن استفاده کرد و کمبودهای دیگر با نور مصنوعی جبران کرد که مزیت آن قابل کنترل بودن آن است. به وسیله نور، فضا را می توان وسیع تر و یا کوچک تر نمایش داد نور پردازی باید از شدت مناسبی برخودار باشد ونباید موجب خیرگی چشم گردد

درتحقیقی مناسب‌ترین نور برای نورپردازی داخل کتابخانه‌ها، نور زرد تشخیص داده؛ ضمن اینکه می‌توان از نور طبیعی نیز برای تامین روشنایی لازم برای مطالعه استفاده کرد ( از طریق ایجاد نورگیر در سقف، پنجره و …) در طراحی فضای کتابخانه، بهتر است تلفیقی از فضای باز و بسته در کنار هم مورد استفاده قرار گیرند.(افشار،۲۱۸:۱۳۹۲)

رنگ نور مورد استفاده برای مطالعه عامل مهم است رنگی مثل آبی اصلاً انتخاب خوبی نیست نور سفید در بین خانم‌ها و نور زرد در بین آقایان مناسبتر تشخیص داده شده‌اند اما به طور کلی با توجه به نظرات دو گروه و مقایسه آنها نور طبیعی بهترین حالت ممکن است که مورد توجه هر دو گروه قرار گرفته است.

– برای جلوگیری از انعکاس نور، سطح رویه میز نباید براق، خیلی تیره، یا خیلی روشن باشد.

-هنگام مطالعه در کتابخانه رنگ سبز بیشترین آرامش را به مراجعین زن می‌دهد

– هنگام مطالعه رنگ آبی بیشترین آرامش را در آقایان ایجاد می‌کند. رنگ‌های سفید و سبز با تعداد انتخاب برابر در اولویت دوم قرار دارند.

-استفاده از نور آبی برای مطالعه از نظر خانم‌ها اصلاً مناسب نیست. اما نور طبیعی و نور سفید هر دو با تعداد نظرهای یکسان بهترین نورها برای مطالعه هستند.

– وجود فضای سبز و چشم انداز محل مطالعه در روند و میزان مطالعه اکثر مراجعه کنندگان تاثیر خوبی دارد.

اثرات رنگ نه تنها از لحاظ بصری بلکه از جنبه های روانی ومعنوی بسیار حائز اهمیت است رنگ در کتابخانه مانند هر محیط دیگری عامل ایجاد جذابیت و زیبایی است هریک از رنگها جداگانه کارکرد وتاثیرگذاری خاص خود را دارنداز این روبه هنگام انتخاب رنگ برای هریک از بخشها ی کتابخانه باید ویژگیهای هر رنگ وکاربردهای آن توجه کرد برای مثال رنگ سفید فضای کتابخانه را روشنترو بزرگتر نشان می دهد ومعمولا برای دیوارها وسقفها استفاده می شود، رنگ نارنجی در ورودی کتابخانه فضای دعوت کننده و خوشامدگویی ایجاد می کند رنگ قهوه ای رنگ چوب است وچوب از دیرباز در کتابخانه کاربرد داشته است قفسه ها،میزها،صندلی های چوبی بخش عمده ای از مبلمان کتابخانه تشکیل می دهد

نتایج نشان می دهد رنگ های طبیعت در ما تأثیرگذارند و به گونه ای عمیق و اجتناب ناپذیر در روح ما جا گرفته اند. پس در فضای کتابخانه به جهت ایجاد محیطی مطلوب برای ترغیب افراد به علم آموزی در محیطی آرامش بخش پیشنهاد می شود در فضاهای مختلف با توجه به نوع فضا و کارایی آن باید رنگ و نورپردازی خاص همان فضا صورت گیرد

اهمیت انتخاب رنگ بقدری است که باید در کتابخانه باعث ایجاد محیط بدون استرس شود و به خلاقیت و پرورش تفکر بینایی کمک کند

با توجه به تحلیل روانشناسان،استفاده از رنگهای خنثی برای رنگ آمیزی فضای داخلی کتابخانه هاکه به تمرکز بیشترنیازدارند بهترین انتخاب است حتی الامکان بایدرنگ سیاه را به حداقل رساند

از انتخاب رنگهای تند برای دیواره‌هایی که روبروی کاربران قرار می‌گیرد باید خودداری شود.

بخش کودک

هدف از طراحی فضای کودکان ونوجوانان ایجاد مجموعه ای از محیط های جذاب برای استفاده گروهای  گوناگون است در نتیجه در این ساختمان فقط عناصر زیبا شناختی مطرح نیست بلکه بجای آن مجموعه ای ازمکانهای متفاوتی وجود دارد که هر کدام ازآنها برای رفع نیازهای گروهای گوناگون موجود در جامعه از قبیل افراد بازنشسته ,والدینی که دارای فرزند نوجوان و…بوجود بیاید.( گوبین،۲۰۰۱ )

فضای کتابخانه ها از نخستین محیط هایی است که می تواند زمینه ساز جذب همیشگی کودکان به کتابخانه ها باشد. اولین تجربه های مثبت و جذاب کودکان در کتابخانه بسیار مهم است. مکان کودکان در کتابخانه های عمومی باید نزدیک در ورودی ساختمان باشد تا تردد آنان زیر نظر باشد همچنین فضاهای کتابخانه ای یکی از نخستین محیط های هستند که به ما اطمینان می دهند که کودکان پس از رشد به کاربران همیشگی کتابخانه تبدیل خواهند شد،کتابخانه های موفق مکانهایی امن برای پذیرش افراد با تواناییهای فیزیکی و دهنی متفاوت اند. در طراحی یک کتابخانه ایمن ، باید اصول دسترسی، نورپردازی و تابلو های راهنما برای شرایط اضطراری رعایت شده اشد،ایجاد تنوع موضوعی در کتابهای اطلاعاتی، علاوه بر تشویق و ترغیب کودکان به مطالعه این نوع کتابها سبب می شود کنجکاوی های آنها در زمینه های مختلف ارضا شده، به پرسشهای آنها پاسخهای مناسبتری داده شود.به علاوه، کودکان را با زمینه های مختلف دانش بشری آشنا کرده، کمک می کند تا علایق و استعدادهای خود را کشف و دنبال نمایند

درطراحی داخلی بخش کودک حتی امکان باید از ایجادسطح های ناصاف وپله خودداری کرد زیرا برای نونهالان موقعیت نا امنی می سازد. زمین های مسطح برای والدینی که کالسکه بچه همراه دارند و یا افرادی که از صندلی چرخ دار استفاده می کنندنیز بهتر است مکان های باز برای نونهالان که معمولاً برای بازی یا تماشای کتاب روی زمین می نشینند در نظر گرفته شود و همچنین صندلی هایی با ارتفاع ۳۰ تا ۳۵ سانتیمتر و میزهایی با ارتفاع ۵۳ سانتیمتر طراحی شود.

میزهای مطالعه باید گرد و بی زاویه باشند، زیرا برای بچه های کوچک ایمن تر است و آن ها را برای مطالعه و کار مشترک تشویق می کند.صندلی های بچه های کم سن و سال باید از چوب و شبیه سورتمه باشد تا هنگامی که بچه آن را به دور و بر هل می دهد واژگون نشود.

بخش کودکان باید فضایی باشد بر اکتشاف چه در کتاب وچه در کامپیوتر از طریق گوش سپردن به داستانها,خواندن,ساختن کاردستی وتعامل با سایر کودکان

فضای کودکان به گونه ای طراحی شود تا حس ماجراجویی کودک را بهبود بخشد به طوری که بازدید از آن جالب باشد و فرصتی را برای ماجراجویی های مختلف مهیا کند .

رنگ ها نقش مهمی در زندگی عاطفی و احساسی کودکان بازی می کنند، به شادی و نشاط آن ها می افزایند و بر سلامتی اشان اثر می گذارند. بنابراین توصیه می شود میزها، صندلی ها، قفسه های کتاب، تابلوهای نمایشی، تابلوهای اعلانات، میز امانت و پرسش و پاسخ، میزها و صندلی های کامپیوتر های کتابخانه و دیگر وسایلی که جلوی چشم و مورد استفاده کودکان قرار می گیرند رنگی باشند. پوشش روی میزهای کار و مطالعه و میز امانت بهتر از صفحه پلاستیکی رنگی باشد، رنگ ها لکه دوست نباشند، قابل شستشو باشند. بدنه و پایه های میز و صندلی ها را می توان چوبی یا فلزی انتخاب کرد با پوششی از رنگ روشن اپوکسی. این گونه رنگ آمیزی چشم و نظر کودکان را جلب می کند و محیط مطالعه را برایشان دلپذیرتر، خوش آمدگو و گرم نشان می دهد.( ایارزان وهمکاران،۲۰۰۵)

بطور خلاصه :

*فضای داخلی کتابخانه باید جذاب باشد تا مراجعان بتوانند علایق خود را در آن دنبال کنند.

*ساختمانهای کتابخانه های عمومی باید برای برآوردن نیازهای ده الی بیست سال آینده طرح ریزی شوند

 

*طراحی فضای داخلی کتابخانه باید به گونه ای باشدکه مراجعان همزمان بادرک فضای اجتماعی و رسمی احساس آرامش و راحتی نیز داشته باشد

 

*طراحی فضای داخلی کتابخانه ای باید گونه ای باشد که دسترسی را ترویج وتسهیل کند

 

*مهم‌ترین عامل در مبلمان کتابخانه،  کارآیی آن می‌باشد که نسبت به سایر شاخصه‌ها، دارای اهمیت بیشتری است.

 

*مهمترین ملاکهای انتخاب وسایل تجهیزات کتابخانه ای کارایی،زیبایی،استحکام سهولت جابجایی ونگهداری می باشد

 

*طراحی فضای داخلی کتابخانه ای باید گونه ای باشد که کودکان و بزرگسالان را به چالش کشیده و با ایجاد محیطی خلاقانه آنها را به خواندن و یادگیری دعوت نماید.

 

*در فضای داخلی کتابخانه اگربخواهیم نتیجه مطلوب واز نظر زیباشناسی موثر داشته باشیم باید آنها و ساختار را به عنوان یک واحد برنامه ریزی کرد

 

*هنگام انتخاب رنگ برای هریک از بخشها ی کتابخانه باید ویژگیهای هر رنگ وکاربردهای آن توجه کرد و استفاده از رنگهای خنثی برای رنگ آمیزی فضای داخلی کتابخانه هاکه به تمرکز بیشترنیازدارند بهترین انتخاب است حتی الامکان بایدرنگ سیاه را به حداقل رساند.

بخشها ورودی مبلمان سرویسهای بهداشتی سالن های مطالعه بخش کودک ونوجوان دیوار کف سقف تجهیزات
رنگ مناسب  رنگهای بادوام ،نارنجی متناسب باسایر مبلمان ،ترجیحا رنگ قهوه ای رنگ ها لکه دوست نباشند، قابل شستشو باشند رنگ های روشن ،سفید رنگهای متنوع وشاد رنگ های روشن ،سفید رنگهای بادوام که براق نباشد سفید نباید براق باشد،ترجیحا وسایل چوبی رنگ نشوند

 

*فضای داخلی کتابخانه تا حدامکان ساده یکپارچه،انعطاف پذیر وسهل الوصول باشد

 

*هرچند نورهای مختلف برای فضای کتابخانه پیشنهاد شده ولی بهترین نور استفاده از نورغیرمستقیم خورشید است و کمبودهای آن بااستفاده از نور مصنوعی که تلفیقی از نور سفید و زرد است جبران کرد

 

*طراحی فضای داخلی بخش کودک ,فضا به گونه ای طراحی شود تا کودکان در این محیط به مطالعه، بازی، تعامل اجتماعی و پرورش تخیلاتشان تشویق شوند.

 

*در طراحی داخلی مکانهای کودکان علاوه بر زیبایی باید عناصر دیگری مثل رعایت تناسب سنی وایمنی راهم در نظر داشت

حسین دهقانی

 

منابع:

۱- خدمات عمومی کتابخانه و روش‌های آن، نسرین دخت عماد خراسانی، نشر کتابدار، ۱۳۷۹٫

۲- استانداردهای کتابخانه‌های عمومی ایران، شیرین تعاونی ( خاتمی )، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران،۱۳۸۱٫

۳- استانداردهای وسایل تجهیزات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی، شیرین تعاونی، ۱۳۷۸٫

۴- قاسمی،علی حسین، رهنمودها و استانداردهای کتابخانه های عمومی کوییزلند. تهران:دبیزش ،۱۳۸۱٫

۵-فدراسیون بین المللی انجمن کتابداری.”رهنمودهایی برای کتابخانه های عمومی”ترجمه رحمت الله فتاحی ، ویرایش دوم . مشهد:آستان قدس رضوی،معاونت فرهنگی،۱۳۶۸، ۱۱۴ص

۶- کارول ر. براون، طراحی داخلی برای کتابخانه ها، انجمن کتابخانه های آمریکا ALA

۷- ساختمان و تجهیزات کتابخانه ، بابک پرتو

۸- معماری ساختمان کتابخانه،حسین مختاری

۹- استانداردهای کتابخانه های عمومی ، آمنه راه جو

۱۰- ساختمان و تجهیزات کتابخانه، پرویز عازم

۱۱- شاداب سازی کتابخانه های عمومی،ابراهیم افشار  و نگار فاضلی

۱۲-Ralphe.Ellsworth;Academic library(Boulder;Colorado:the colodo Associated university press,1973),p429

۱۳- Ralphe.Ellsworth ” library ichnology and proccdures ” in libraries (New York:Amesicama corporation ,1969),p.395

۱۴-Liberal Memorial Library, “public  Library standard Guidelines for a leve II Major  service center”

۱۵-Word  library  And  in formation congress;;:75th ifla gonral conference And Cobnil 23-27 August2009 Milan Itahy

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا