در روزگار گذشته چون [مردم] عمدتاً سواد خواندن دعاها، به ویژه ادعیهی ماه مبارک رمضان را نداشتند، مناجات کنندهی سحر، قبل از اذان صبح بر پشتبام میرفت و با صدایی بلند و رسا مناجات میکرد تا همگان از آن بهره ببرند. از جملهی این دعاها دعای سحر و ادعیهی مخصوص ماه رمضان بود که توسط افراد مختلف قرائت میشد. از افرادی که در ماه مبارک رمضان در حسینآباد به مناجات میپرداختند، صفا دختر آخوند ملاعلیرضا، بی بی بیگم دختر سیّدملا، بی بی سکینه و… بودند که در مجالس زنانه، نظیر ختم قرآن یا دعا برای زنها به قرائت ادعیه میپرداختند. اکبر ملا مندلی از مردان روستا بود که سحرهای ماه مبارک رمضان بر پشتبام مناجات میکرد. او در سحر ساعتی معیّن بر پشتبام مسجد حاضر میشد و به قرائت ادعیهی سحر میپرداخت. به نحوی که صدای رسای او درتمامی خانههای روستا طنینانداز می شد و مردم از آن حظّ و بهره میبردند. یکی از این موارد که در این خصوص در حسینآباد با زیبایی هرچه تمام به آن پرداخته می شد، مناجاتی بود متفاوت با شیوهی مرسوم که مورد استقبال بسیاری از سوی مردم روستا، به ویژه نوجوانان و جوانان قرار می گرفت و زمان آن معمولاً نیم ساعت زودتر از مناجات سحر بود و در بعضی از شبهای ماه رمضان انجام می شد. نجوا کنندهی این مناجات فرج کُولی بود. او اوّل اشعار زیبا را با صدایی رسا میخواند که مایهی شگفتی همگان می شد. بخشی از مناجات منسوب به او که در اذهان بعضی از کودکان آن روز نقش بسته چنین است: به حقّ سنگ کم فلان عطّار، به حقّ ناخن خشک فلان پیناس ، به حقّ «پَسِ مُل» خاروندن فلان قصّاب، به حقّ «اُو کم توکُرت کردن» فلان میراب. و از این قبیل بدینگونه به مزاح می پرداخت. او موارد فوق را با آهنگی خاص میخواند و روی بعضی از کلمات آن را به خوبی تحریر می زد به نحوی که هر شنوندهای را مجذوب خود میکرد. بعضی از جوانان روستا با عشق و علاقه، مناجات فرج کولی را گوش میدادند و گاه زودتر از آنکه شروع به خواندن کند، بیدار میشدند و منتظر می ماندند و حتی در تلاقی ماه رمضان با زمستان که افراد در اتاقهای در بسته کلمات را خوب تشخیص نمی دادند، در را باز می کردند و بعد از شنیدن و تشخیص صدای فرج به هم می گفتند: این صدای مناجات فرج کولی است و مناجات اکبر ملا مندلی نیم ساعت دیگر شروع می شود، مناجات فرج کولی خَشتَره!
منبع:بزم چَخ ریسون، جلد دوم ؛ پژوهش ونگارش: حبیب الله رضائی
