یکی از اعمالی که در ماه شریف رجب، پس از هر نماز واجب، معمولا انجام می‌‌گیرد، دعای «یا مَنْ اَرْجُوهُ …» است.
ماخذ اصلی دعای «یا مَنْ اَرْجُوهُ» کتاب‌اقبال سیدبن طاووس است
سیدبن طاووس، روایت کرده است از محمدبن ذکوان -که معروف به سجاد است ،برای آن که آن‌قدر سجده کرده و گریست در سجود، که نابینا شد- که گفت: عرض کردم به حضرت صادق (علیه السّلام): فدای تو شوم! این، ماه رجب است. تعلیم نما مرا دعایی در آن،تا حق‌تعالی، مرا، به آن، نفع بخشد. حضرت فرمود: بنویس«بسم الله الرحمن الرحیم»! و بگو در هر روز از رجب، در صبح و شام و در عقب نمازهای روز و شب: «یامن ارجوه لکل خیر…».
راوی گفت: پس گرفت‌حضرت، محاسن شریف خود را در پنجه‌ی چپ خود و خواند این دعارا به حال التجا و تضرع به حرکت دادن انگشت سبابهی دست راست. پس گفت بعد از آن:
یا ذالجلال و الاکرام… .
نکاتی درباره‌‌ی قرائت این دعا
۱- «بسم الله الرحمان الرحیم» جزو دعا نیست، بلکه ذکر آن، به جهت استحباب شروع هر کار ارزش‌مندی با بسمله است.
۲- این دعا، در هر موقع از روز و شب و بعد از هر نماز – چه واجب و چه مستحب می‌توان خواند. از این سفارش، اهمیت دعای مذکور، معلوم می‌شود.
۳- لفظ «جمیع» در قبل از «شر» در عبارت و شر الاخره» -هرچند به عنوان نسخه‌ی بدل- وجود دارد.
۴- درباره ی زمان به دست گرفتن محاسن ، دو احتمال وجود دارد:
احتمال نخست این است که از ابتدای دعا، باید محاسن را به دست چپ گرفت، یعنی،منظور از «الدعاء» در «…و دعابهذا الدعاء»، همان «یا من‌ارجوه…» تاپایان دعا باشد و نه دعای «یاذالجلال و الاکرام …».
احتمال دوم، این است که مقصود از «الدعاء» را در «دعا بهذاالدعاء»، قسمت«یاذالجلال والاکرام… می‌باشد و «ذلک» را در «ثم قال بعد ذلک» به در دست‌گرفتن محاسن» برگردانیم.
علامه‌ی مجلسی، رضوان الله علیه، همان طوری که ترجمه‌اش نشان می‌دهد، احتمال دوم را قبول دارد. و ظاهرا همین احتمال دوم درست تر باشد.
انتهای دعا؛ یعنی،«حرم شیبتی علی النار» نیز موید درستی احتمال دوم است.
۵- از مجموع روایت استفاده می‌شود که، «محاسن را به دست گرفتن» و «انگشت سبابهی دست راست را حرکت دادن حالتی بوده است که در آن هنگام، به حضرت امام صادق (علیه السّلام) دست داده است و نه این که جزئی از دعای «یا من ارجوه» باشد.
البته، اگر کسی، با دقت و تامل، در محتوای این دعا بنگرد، چه بسا، از او نیزاین حالت، سر زند.
در این‌جا، مناسب است یادآور شویم که این، یکی از حالت‌های دعا کننده است. اگربه کتاب «الدعاء»ی کافی مراجعه کنیم، حالت‌های دیگری را نیز برای شخص دعاکننده خواهیم یافت. برای نمونه، به این روایت توجه فرمایید:
عده من اصحابنا، عن احمدبن محمدبن خالد، عن ابیه، عن فضاله عن العلاء، عن محمدبن مسلم، قال: سمعت اباعبدالله (علیه السّلام) یقول:
مر بی رجل و انا ادعو فی صلاتی بیساری فقال: یا عبدالله! بیمینک. فقلت:
یاعبدالله! ان لله، تبارک و تعالی، حقاعلی هذه کحقه علی هذه». و قال:
«الرغبه، تبسط یدیک و تظهر باطنهما و الرهبه، تبسط یدیک و تظهر ظهرهما. والتضرع، تحرک السبابه الیمنی یمینا و شمالا. والتبتل، تحرک السبابه الیسری ترفعها فی السماء رسلا و تضعها. و الابتهال، تبسط یدیک و ذراعیک الی السماء. والابتهال، حین تری اسباب البکاء.
امام صادق (علیه السّلام) فرمود:
«مردی به من گذر کرد و من در نمازم دست چپ را برای دعا بلند کرده بودم. پس گفت: یا عبدالله! با دست راست‌ات دعا کن، من گفتم: ای بنده‌ی خدا! راستی که خداوند تبارک و تعالی، براین هم حقی دارد، مانند حق او بدان. » و فرمود: «دررغبت، هر دو دست را بگشایی و باطن آن‌ها را بنمایی. و در رهبت ، هر دو دست را بگشایی و پشت آن‌ها را عیان داری. و در تضرع، انگشت سبابهی راست را به راست و چپ بجنبانی. و در تبتل، انگشت سبابهی چپ را بجنبانی و به آرامی آن را به بالا وپایین ببری و بیاوری. و ابتهال، این است که هر دو دست و هر دو ذراع را به سوی آسمان فراز داری. ابتهال، وقتی است که موجبات گریه فراهم شده است.
تلخیص از سایت راسخون
