معارف

نام و القاب و کنیه حضرت زینب(س)

 

معروف‌ ترین نام ایشان، زینب(س) است و حضرت(س) تنها شخصیت غیر معصومی است که طبق روایتی(در صورت صحت روایت) نام ایشان از طرف خداوند، توسط جبرائیل بر حضرت رسول اکرم(ص) نازل گشته است.
نقل است که؛
هنگامی که حضرت زینب(س) به دنیا آمد، قنداقه ایشان را خدمت حضرت رسول اکرم(ص) بردند.
در این هنگام؛
《فَهَبَطَ جِبرَائِیلُ یَقرَأُ عَلَى النَّبِیِّ(ص) السَّلَامَ مِن اللهِ الجَلِیلِ وَ قَالَ لَهُ : سَمِّ هَذِهِ المَولَودِهِ زَینَبُ(س)!》
جبرائیل بر رسول اکرم(ص) نازل شد و از طرف خداوند متعال سلام رساند و گفت :
نام این مولود را زینب(س) نامگذاری کن!(۱)
آیت الله یوسفی غروی مورخ نامی شیعه در این باره می نویسد :
«اینکه مشهور شده (زینب) را (زینت پدر) و (زینه أب) معنا می کنند، و نیز اینکه گفته می شود پیامبر اکرم(ص) به پیشنهاد جبرئیل(ع) اسم حضرت را زینب گذاشت، اینها ریشه و سندی ندارد و پیش از حضرت زینب(س) نیز این نام در بین عرب رایج بود؛ بعنوان نمونه زینب دختر پیامبر(ص) از حضرت خدیجه(س)، زینب بنت جحش دختر عمۀ پیامبر(ص) که بعد همسر ایشان شد، و نیز زینب دختر حمزه سیدالشهدا(س)!
زینب در اصل نام درختی [یا گلی] زیبا و خوش بو در بیابان بوده که عرب این نام را برای دختران برگزیده بود.
همانگونه که صاحب لسان العرب می نویسد :
«الزَّیْنَبُ شَجَرٌ حَسَنُ المَنْظَر طَیِّبُ الرَائِحَهِ، وَ بِهِ سُمِّیَت المَرأَهُ»
زینب نام درختی خوش منظر و خوش بویی است و همچنین از آن به عنوان نام زن استعمال می شود.
همچنانکه در میان غیر عرب نیز نامگذاری دختران بنام بعضی گلها و گیاهان معمول است.»(۲)
در تاریخ و روایات برای برای ایشان، القاب فراوانی نقل شده است، همانند :
《عالمه غیر معلّمه/ فهمه غیر مفهّمه/ کعبه الرزایا/ نائبه الزهراء/ نائبه الحسین/ ملیکه الدنیا/ عقیله النساء/ عدیله الخامس من أهل الکساء/ شریکه الشهید/ کفیله السجّاد/ ناموس رواق العظمه/ سیّده العقائل/ سرّ أبیها/ سلاله الولایه/ ولیده الفصاحه/ شقیقه الحسن/ عقیله خدر الرساله/ رضیعه ثدی الولایه/ البلیغه/ الفصیحه/ الصدّیقه الصغرى/ الموثّقه/ عقیله الطالبیّین/ الفاضله/ الکامله/ عابده آل علیّ/ عقیله الوحی/ شمسه قلاده الجلاله/ نجمه سماء النباله/ المعصومه الصغرى/ قرینه النوائب/ محبوبه المصطفى/ قرّه عین المرتضى/ صابره محتسبه/ عقیله النبوّه/ ربّه خدرالقدس/ قبله البرایا/ رضیعه الوحی/ باب حطّه الخطایا/ حفره علیّ و فاطمه/ ربیبه الفضل/ بطله کربلا/ عظیمه بلواها/ عقیله القریش/ الباکیه / سلیله الزهراء/ أمینه اللّه / آیه من آیات اللّه / مظلومه وحیده/ عقیله بنی هاشم》(۳)
مرحوم سید محسن امین، حضرت زینب(س) را به سبب سختی‌های بسیاری که در زندگی دید، (از قبیل درگذشت حضرت رسول اکرم(ص)، شهادت و سختی‌های مادرش، شهادت پدرش امیرالمؤمنین(ع)، شهادت برادرش امام مجتبی (ع)، فاجعه کربلا و شهادت برادرش امام حسین(ع) و بستگان و سایر شهدا، و به اسارت رفتن در کوفه و شام) ام المصائب نیز لقب داده‌اند.(۴)
که مرحوم قزوینی در کتاب خود در ادامه روایت فوق، نقل می کند که؛
هنگام ولادت حضرت زینب(س)، جبرائیل گریست و رسول اکرم(ص) علت گریه جبرائیل را پرسید و او عرضه داشت :
《إِنَّ حَیَاهَ هَذِهِ البِنتِ سَوفَ تَکُونُ مَقرُونَهََ بِالمَصَائِبِ وَ المَتَاعِبِ مِن بِدَایَهِ عُمرِهَا إِلَى وَفَاتِهَا》
همانا حیات این دختر از ابتدای عمرش تا زمان وفاتش مقرون به مصیبت ها و سختی ها خواهد بود.(۵)
درباره کنیه حضرت(ص) نیز محل اختلاف است که برخی کنیه [اُمّ کُلثوم](۶) و برخی کنیه [ام الحسن](۷) نوشته اند.
مرحوم رحمانی همدانی می نویسد :
《تُکَنَّى بِاُمِّ کُلثُومِ کَمَا تُکَنَّى بِاُمِّ الحَسَنَ أَیضَاً وَ یُقَالُ لَهَا : زَینَبُ الکُبرَى لِلفَرقِ بَینَهَا وَ بَینَ مَن سُمِّیَت بِاِسمِهَا مِن أَخَوَاتِهَا، وَ کُنِّیَت بِکُنیَتِهَا، کَمَا أنَّهَا تَلقَّبَت بِالصِدِّیقَهِ الصُّغرَى لِلفَرقِ بَینَهَا وَ بَینَ اُمِّهَا الصِدِّیقَهِ الکُبرَى فَاطِمَهِ الزَّهرَاءِ(س)》

حضرت زینب(س) به کنیه ام کلثوم معروف بوده همانگونه که کنیه ابوالحسن داشته است.
همچنین به ایشان زینب کبری لقب دادند، آن هم به خاطر اینکه بین ایشان و بین خواهری نامش زینب صغری بود، فرق گذاشته شود.
همچنان که به ایشان صدیقه صغری گفتند که بین مادرشان فاطمه(س) که صدیقه کبری است، فرق گذاشته شود.(۸)

منابع :
۱)زینب الکبری(س) من المهد الی اللحد قزوینی، ص۳۵
۲)کانال تلگرامی آیت الله یوسفی غروی
۳)فاطمه الزهراء بهجه قلب المصطفى، رحمانی، ص۶۳۷
۴)اعیان الشیعه سید محسن امین، ج۷، ص۱۳۷
۵)زینب الکبری(س) من المهد الی اللحد قزوینی، ص۳۵
۶)خصائص الزینبیه نورالدین جزائری، ص۳۱۳
۷)اخبار الزینبیات یحیی بن حسن عبیدلی، ص۱۵
۸)فاطمه الزهراء بهجه قلب المصطفی، رحمانی، ص۶۳۶
کانال تاریخ اسلام

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا