نگاهی به مسجد حاج رجبعلی اشکذر
مسجد حاجی رجبعلی اشکذر یکی از بناهای تاریخی و زیبای شهرستان اشکذر که دارای ایوانی تابستانی و گرمخانه و چهار دری ورودی با ستون هایی معتبر و صحن و گنبد است.
این مسجد دارای ایوان تابستانی است که در داخل محراب آن سنگ مرمری بهاندازه ۱۳۰*۸۰ سانتیمتر که میان آن نقش قندیل آویختهای تراشیده شده و در حاشیه آن آیاتی از قرآن مجید حکاکی نصب است.
مسجد حاجی رجبعلی اشکذر مربوط به دوره قاجار و در محله توده اشکذر یزد، واقعشده و این اثر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۸۹۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این مسجد با شکوه دارای زیلوهایی است به تاریخ های ۱۲۲۰ ،۱۲۴۷، ۱۲۵۸ ،۱۲۸۳ قمری که به نام واقف و موقوفات برآن ها نقش بسته است.
این بنای تاریخی توسط مرحوم حاج ملا رجبعلی فرزند میرزا عبدالله فراهانی الاصل مشهور به اشتری ساخته شده و دارای موقوفات زیادی از قبیل اراضی کشاورزی و باغات است.
حاج علی محمد سعیدی، به شرح تاریخچه تاسیس بنای مسجد حاج رجبعلی پرداخته است که بخشی از آن را در این نوشتار می خوانید:
محل قبلی مسجد باغ بوده است که امروزه مسجد شده است.جلو مسجد جوی آبی بوده است که حدود ۱۵ -۲۰ پله داشته و از آن آب همت آباد جاری و به داخل تنوره می ریخته جهت چرخاندن سنگ آسیاب که این آب تا سنه ۱۳۳۵جاری بود ولی کم کم خشک شد.
به طوری که مشهور است حاج ملارجبعلی قبل ازساخت مسجد جهت فریضه حج عازم مکه بوده که جهت وضو و طهارت به جوی آب مذکور رفته و همیان و کیسه پول خود را جا می گذرد و فراموش می کند که بردارد وبا کاروان حرکت می کندکه پس از مسافتی زیاد در حین راه یادش می آید که کیسه پولش در جوی جا گذاشته است ولی همسفران به او می گویند که کار گذشته است.حاج ملارجبعلی نذر می کند که چناچه برگشت و کیسه پول در جای خود باقی مانده باشد مسجد بسازد.
در آن زمان وقتی مردم وارد جوی می شدند به خاطر تاریکی و بر اثر خطای دید کیسه پول را به صورت اژده ها می بینند.در این صورت تصمیم می گیرند درب جوی را ببندند تا اژده ها بالا نیاید.
این وضعیت ادامه می یابد تا حاج ملارجبعلی از مکه برمی گردد و می پرسد که چرا درب جوی را بسته اید که مردم آنچه را که مشاهده کرده بودند به او می گویند.حاج ملارجبعلی درب جوی را باز کرده و می بیند که کیسه پول در جای خود باقی مانده است و نذر خود را ادا می کند و ساخت مسجد را شروع می کند.این مسجد یکی از مساجدی است که معنویت خاصی دارد چرا که مردم بارها در این مسجد نور مشاهده کرده اند.
بنای این مسجد باشکوه به وسیله خیر آثار مرحوم حاج ملارجبعلی ابن شرافت پناه و غفران پناهی میرزا عبدالله فراهانی الاصل مشهور به اشتری بین سال های ۱۲۱۵ قمری(۱۱۷۹ شمسی) ،۱۳۳۰ قمری(۱۱۸۴ شمسی) ساخته شده است و دارای موقوفات متعدد شامل ۲۰ قفیز(حدود۱۹۰۰۰ متر مربع)باغات و اراضی کشاورزی و یک باب خانه در محله توده(آب بند سابق) و ۸ جره میاه قنات اشکذر و ۵/۷ جره میاه قنات ده شیخی(رکنابادسابق)و ۷۰ جلد کتاب که موجود نمی باشد تماما توسط شخص واقف وقف بر مسجد مذکور شده است و شرح و تفضیل به مصرف آنها در وقف نامه تحریر شده در سنه شعبان المعظم ۱۳۲۷ قمری(۱۱۹۰ شمسی)مندرج می باشد.
هم چنین باغات و اراضی دیگری هم توسط اشخاص خیر وقف بر مسجد شده است و به موجب آن چه در حاشیه وقف نامه مذکور نوشته شده موسس و واقف آب انباربزرگ مشهور به آب انبار شیر توده مرحوم حاج ملارجبعلی بوده و واقف حسینیه جنب این مسجد به نام میرزا مهدی و واقف حسینیه جنب مسجدالرضا اشکذر که هم اکنون به صورت میدان در آمده به نام حاج میرزا بابا دو برادر زاده ایشان می باشند.
تاریخ فوت واقف بر اساس شواهد و تاریخ های مندرج در زیلوهای مسجد بین سال های ۱۲۵۸-۱۲۴۷ قمری (۱۲۱۰ – ۱۲۲۰شمسی)بوده است.