سیزدهم آبان ۱۳۵۸ ، در سالروز تبعید آیت الله خمینی به ترکیه در سال ۱۳۴۳ ، سالروز تیراندازی به اجتماع دانشجویان دانشگاه تهران و قتل و جرح شماری از آنان و سالروز آغاز اعتصابات گسترده ازجمله اعتصاب ۶۲ روزه مطبوعات در سال ۱۳۵۷ ، در جریان تظاهرات وسیع سراسری که از چند روز پیش از آن برنامه اش در روزنامه ها چاپ، و اعلام شده بود که برضد آمریکا و مداخلات ۲۵ ساله این دولت است، ۴۰۰ تا ۵۰۰ تن از راهپیمایان خیابان طالقانی پس از رسیدن به ساختمان سفارت آمریکا در این خیابان از جمعیت جدا و آن را محاصره کردند و در حالی که شعار می دادند؛ برخی از آنان در ورودی را گشودند و شماری دیگر با بالا رفتن از دیوار سفارت وارد آن شدند و کارکنان آمریکایی آن را به گروگان گرفتند. این عملیات و بدون درگیری مسلحانه (جز شلیک گاز اشک آور) ساعت ۳ بعد از ظهر آن روز و پس از رهاشدن کارکنان ایرانی و بیشتر مراجعان سفارت پایان یافت.
این گروه پس از تصرف سفارت، دستگیری کارکنان و نظامیان آمریکایی محافظ آن و جمع آوری اسناد موجود در بایگانی سفارت، خواهان استرداد شاه شدند که در یک بیمارستان در آمریکا بستری شده بود. آنان خودرا «دانشجویان پیرو خط امام» و سفارت آمریکارا «لانه جاسوسی» معرفی کردند و گفتند که تا دولت واشنگتن شاه را تحویل ندهد گروگانها را رها نخواهند ساخت. این گروه همچنین گفتند که اسناد بایگانی های سفارت و حتی آن میزان از آنها را که با ماشین بریده (شر ِد) شده اند جمع آوردی کرده و به صورت کتاب منتشر خواهند کرد تا وارد «تاریخ» شوند. این گروه در مصاحبه بعدی خود گفت که در ساختمان سفارت اسنادی را در رابطه با حوادث کردستان، خوزستان و … و اسامی برخی از جاسوسان و وابستگان به آمریکا را به دست آورده است که انتشار خواهد داد.
در جریان محاصره، کاردار سفارت آمریکا با چند عضو ارشد این سفارت به ساختمان وزارت امورخارجه پناهنده شده بودند. بعدا معلوم شد شماری از کارکنان سفارت آمریکا هم که در ساختمان دیده نشدند به سفارت کانادا پناه برده بودند که بعدا با گذرنامه کانادایی از ایران خارج شدند.
تصرف کنندگان سفارت آمریکا بعدا اسناد به دست آورده را به صورت کتاب و در دهها جلد منتشر کردند که قرار بود در دسترس تاریخ نگاران، رساله نویسان و روزنامه نگاران قرارگیرند تا در نوشته های خود بکار برند و نیز دبیران دبیرستانها و استادان دانشگاهها ضمن تدریس به این اسناد اشاره کنند تا نسل نو در جریان باشد و گوش بزنگ.
پنجم نوامبر ۱۹۷۹ اعلام شد که مهدی بازرگان پس از ۲۶۸ روز نخست وزیری، کناره گیری کابینه خودرا تسلیم و دلیل آن را، رویدادهای اخیر (از جمله تصرف سفارت آمریکا)، مداخله خودسرانه افراد در امور دولتی [بگیر و ببندها، مصادره ها و …] و نیز انتقاد افراد و گروهها از کابینه به ویژه اعتراض آنان به ملاقات او در خارج از کشور (الجزایر) با برژینسکی مشاور امور امنیت ملی جیمی کارتر رئیس جمهوری وقت آمریکا قلمدادکرده است. بازرگان که از همکاران دکتر مصدق و از مؤسسان نهضت آزادی بود، نخستین کابینه نظام جمهوری اسلامی را تحت نام «دولت موقت» تشکیل داده بود.
ششم نوامبر آیت الله خمینی که دولت واشنگتن را «شیطان بزرگ» خوانده بود اعلام کرد که هیچکس حق مذاکره و تماس با آمریکا را ندارد، آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند و ….
گروگانگیری آمریکاییان که ۵۲ تن بودند ۴۴۴ روز طول کشید و از رویداد های مهم ربع قرن آخر سده بیستم بشمار می رود
از آن پس هرسال در سالروز تصرف سفارت آمریکا، گروهی انبوه از مردم در برابر ساختمان سفارت که به مدرسه نظامی تبدیل شده است اجتماع می کنند و شعار ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی می دهند و پرچمهای دو کشور را آتش می زنند و ….
در زیر، عکس های تصرف سفارت و گروگانگیری آبانماه ۱۳۵۸، صفحات اول روزنامه اطلاعات در روزهای ۱۴ و ۱۵ و ۱۷ آبان سال ۱۳۵۸ به عنوان سند کپی شده است:
 |
| صحنه هایی از تصرف سفارت آمریکا (تصاویر بالا و تصاویر پایین) که از چهارم نوامبر ۱۹۷۹ تا ۲۰ ژانویه ۱۹۸۰ خبر روز رسانه های جهان بود |
 |
 |
| صفحه اول شماره ۱۵ آبان روزنامه اطلاعات، شیطان بزرگ خوانده شدن آمریکا از سوی آیت الله خمینی ـ گزارش کناره گیری مهدی بازرگان از نخست وزیری |
 |
| تیتراظهارات آیت الله خمینی که آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند و دادن دستور منع مذاکره با آمریکا در صفحه اول شماره ۱۷ آبان ۱۳۵۸ روزنامه اطلاعات ـ آیت الله خامنه ای رهبرجمهوری اسلامی و انقلاب در آبان ۱۳۹۴ در چند سخنرانی عمومی مذاکره با آمریکا را صریحا منع کرد و در سخنرانی ۱۲ آبان ۱۳۹۴ در اجتماع دانشجویان گفت که شعار و فریاد مرگ بر آمریکای ملت ایران دارای پشتوانه عقلانی و منطقی و برگرفته از قانون اساسی و تفکرات اصولی است که ظلم و ستم را بر‌نمی‌تابد. تیترهای شماره ۱۳ آبان ۹۴ روزنامه های تهران حاوی این سخنرانی در مطلب زیر آمده است |
منبع: با اندکی ویرایش http://www.iranianshistoryonthisday.com
