حضرت فاطمه زهرا (س) در سخن دیگران

حضرت امام

حضرت امام خمینی رحمه الله در توصیف کمالات والای عرفانی و الهی حضرت صدیقه طاهره می فرمایند: «تمام ابعادی که برای زن متصوّر است و برای یک انسان متصوّر است، در فاطمه زهرا علیهاالسلام جلوه کرده و بوده است. یک زن معمولی نبوده است؛ یک زن روحانی، یک زن ملکوتی، یک انسان به تمام معنا انسان [بوده] تمام نسخه انسانیت، تمام حقیقت زن، تمام حقیقت انسان [است]. او زن معمولی نیست او موجودی ملکوتی است که در عالم به صورت انسان ظاهر شده است… تمام هویّت های کمالی که در انسان متصوّر است و در زن تصوّر دارد، تمام در این زن است… زنی که تمام خاصّه های انبیا در اوست؛ زنی که اگر مرد بود، نبیّ بود؛ زنی که اگر مرد بود به جای رسول اللّه بود… انسانی است به تمام معنی انسان، زنی است به تمام معنی زن. صدیقه طاهره… از مرتبه طبیعت شروع کرده است [و] حرکت کرده است؛ حرکت معنوی با قدرت الهی، با دست غیبی. با تربیت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم مراحل را طی کرده است تا رسیده است به مرتبه ای که دست همه از او کوتاه است…».

مقام معظّم رهبری

مقام معظّم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در عباراتی این گونه به توصیف حضرت فاطمه علیهاالسلام می پردازند: «قلب این زن حکیمه و این زن عالمه و این زن محدثّه و این زنی که با عوالم غیب ارتباط داشت و این زنی که فرشتگان با او حرف می زدند، آن چنان به عوالم مُلک و ملکوت روشن بود که قلب علی علیه السلام و قلب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم . این زن با همه ظرفیّت و با آن مقام شامخ پشت امیرالمؤمنین علیه السلام مثل کوه ایستاد و تا زنده بود در همه مراحل زندگی با تمام وجود از امیرالمؤمنین علیه السلام و از مقام ولایت دفاع کرد. علاّمه مجلسی می گوید: بزرگان فُصَحا و بُلَغا از علوّ کلمات و مضامین ظاهر و باطن کلمات خطبه ای که زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه ایراد کرد، انگشت تعجّب به دندان گزیدند… فاطمه زهرا علیهاالسلام با آن حال غم و اندوه به مسجد رفت و ارتجالاً و بدون اینکه قبلاً آن را تنظیم کرده باشد [آن را] بر زبان جاری کرده است. آن بیان حکیمانه و آن ارتباط با غیب و آن ظرفیت والا و بالا و آن نورانیّت قلب و بیان را همه و همه، یکسره در راه خدا خرج کرده است».

سلیمان کتانی

سلیمان کتانی نویسنده، شاعر و ادیب مسیحی لبنانی، مؤلّف کتاب ارزشمند فاطمه زهرا،

زِهی در کمان (فاطمه الزهراء وَتَرٌ فی عَمَدٍ) در توصیف حضرت زهرا علیهاالسلام چنین می نویسد: «فاطمه زهرا علیهاالسلام مقامی والاتر از آن دارد که سندهای تاریخی و روایتی به سوی او اشاره کنند و گرامی تر از آن است که شرح حال گونه ها به جانب وی راهنما باشند. فاطمه علیهاالسلام را همین چهارچوب کافی است که وی دختر محمد صلی الله علیه و آله وسلم و همسر علی علیه السلام و مادر حسن و حسین علیه السلام و بزرگ بانوی جهان است».

در جای دیگر می نویسد: «قهرمانی نیرویی نیست که مستند به تن و بازو باشد، یا مستند به تاج و تخت؛ بلکه قهرمانی چیزی است که منطق، عقل، رشد و فهم را به کار گیرد؛ آن گاه هدف ها را تعیین کند و برنامه را ترسیم نماید و قهرمانی زهرا علیهاالسلام چیزی جز این معنی بزرگ نبود. از این رو از هر چه عامل روشنایی دیگران می شد بهره گرفت، بی آن که بازوان ناتوان و نزار، و پهلوی لاغر و نحیف وی در این خواست او مؤثّر باشد».

استاد توفیق ابوعلم

استاد توفیق ابوعلم، از نویسندگان و پژوهشگران معاصر مصر، در کتابی که تحت عنوان فاطمه الزهراء به نگارش در آورده، حضرت فاطمه علیهاالسلام را این گونه معرفی می کند: «فاطمه یکی از سازندگان تاریخ اسلام است. در عظمت شأن و رفعتِ مقامِ ارجمند او همین بس که او تنها دختر بزرگوار پیامبر بزرگ صلی الله علیه و آله وسلم و همسر امام علی بن ابی طالب علیه السلام و مادر حسن علیه السلام و حسین علیه السلام است و در حقیقت او آرامِ جان و سرورِ دلِ پیامبر خدا بود. زهرا، همان بانویی است که میلیون ها آدمی را چشم و دل به سوی اوست و نام گرامی اش بر زبان ایشان است؛ بانویی که پدرش او را «مام پدر خود» می خواند. تاج کرامتی که پدر بر تارک دختر خویش نهاد، مستوجب تکریم است».

استاد عبدالزّهر

استاد عبدالزّهراء، مؤلّف کتاب الزّهراء، درباره شخصیت حضرت فاطمه علیهاالسلام چنین می نویسد: «هنگامی که می خواهیم درباره حضرت زهرا ـ که نهال پیامبری و درخت امامت است ـ سخن گوییم، ابعاد مجسّم شده رسالت اسلامی در زوایای گوناگون شخصیت حضرتش برایمان جلوه گر می شود و به دنبالش راه می افتیم: «در همسری اش نسبت به علی بن ابیطالب علیه السلام چهره زنده ای که اسلام از پیوند همسری نمونه و مورد رضایت آفریننده ترسیم نموده، جلوه گر می شود و در موضع گیری های قهرمانانه او پس از رحلت پدربزرگوارش، چشم انداز ژرفی را که اسلام در حقوق و وظایف زن مسلمان تعیین کرده است… می بینیم و دیگر جنبه های شخصیت آن حضرت بر این پایه سنجیده می شود».

استاد محمود عباس محمود عَقّاد

استاد عباس محمود عقّاد مصری می گوید: «در هر دیانتی چهره ای از زن کامل و ارزنده وجود دارد که معتقدان به آن دیانت در مقابل او تعظیم می کنند و او را بسان آیتی از خدا در بین آفرینندگانش، از زن و مرد، می ستایند. در بین مسیحیان سیمای حضرت مریم عذرا، مقدّس است در اسلام وجود نورانی و پربرکت زهرا مقدّس است».

دکتر علی ابراهیم حسن

دکتر علی ابراهیم حسن در توصیف کمالات حضرت فاطمه علیهاالسلام می نویسد: «زندگانی حضرت فاطمه صفحه برجسته ای از صفحات تاریخ را تشکیل داده است. در آن صفحه چهره هایی گوناگون از بزرگی و عظمت را مشاهده می کنیم. او همچون بلقیس یا کلئوپاترا نیست که عظمت خود را از تخت (فرمانروایی) بزرگ و ثروت کلان و زیبایی کم نظیر خود داشته اند… بلکه ما در مقابل شخصیتی قرار گرفته ایم که توانسته است هاله ای از حکمت و شُکوه را بر پهنه گیتی بگستراند؛ حکمتی که به کتاب ها و فلاسفه و دانشمندان بر نمی گردد، بلکه تجربه هایی است از روزگار مملو از دگرگونی ها و پیشامدهای ناگهانی، و شکوهی که از فرمانروایی و ثروت برنخاسته، بلکه از درون روح و اعماق جان او نشأت گرفته است…»

آیت الله سیدکاظم قزوینی

محقق سخت کوش، مرحوم سیدکاظم قزوینی، در اثر ارزشمند خود فاطمه الزهراء من المهد الی اللحد می نویسد: «فاطمه؛ و توچه می دانی که فاطمه کیست؟ یکتا انسانی است که طبیعت زنانگی را پذیرفته تا نشانی از قدرت رسای پروردگار و توانایی شگفت انگیز و نوآور او باشد؛ زیرا خداوند متعال حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم را به مثابه نشانه قدرتش در بین پیامبران آفرید و سپس پاره تن و دخترش فاطمه زهرا علیهاالسلام را از وجود او آفرید تا نشانه ای بر قدرت او در آفرینش آفریده ای از جنس زن باشد که مجموعه ای از فضایل و مجموعه ای از مواهب و بخشش هاست. خداوند متعال به حضرت زهرا علیهاالسلام بیشترین بهره را از شکوه و جلالت بخشیده، به طوری که برای هیچ زنی امکان دسترسی بدان نیست… رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم عظمت و ارج او را اعلام داشته و امیرالمؤمنین علیه السلام به چشم بزرگی بدو نگریسته و پیشوایان اهل البیت به نظر تقدیس و احترام نگاهش می کنند».

علامه شیخ صاوی شعلان می گوید: «فاطمه علیهاالسلام برای همه بانوان عالم نمونه ای است، که همچون ماه درخشان بر آسمان هستی پرتو می افکند».

علامه محمداقبال لاهوری

علامه اقبال لاهوری اشعار زیادی در توصیف فضایل و ویژگی های شخصیتی «ام ابیها» و زهرای بتول سروده است. او در یک بیت آن حضرت را الگوی کامل مادران معرفی می کند:

عایشه

عایشه دختر خلیفه اول در توصیف حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام می گوید: «هیچ کس را در حرکات و رفتار و راه رسم زندگی و سخن گفتن همچون فاطمه به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم شبیه ندیدم. هنگامی که به حضور پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم داخل می شد آن حضرت به احترام زهرا علیهاالسلام از جای بر می خاستند و دست او را می بوسیدند و پس از خوش آمدگویی او را نزد خویش می نشاندند».

علامه سیّد شرف الدّین

علامه سیّد شرف الدّین، نویسنده کتاب گران سنگ المراجعات، در توصیف ویژگی های حضرت زهرا علیهاالسلام ، با اشاره به خطبه های ایشان، می فرمایند: «حضرت زهرا علیهاالسلام دارای حجت ها و براهین رسا و کاملی است که دو خطبه آن حضرت این حقیقت را ثابت می کند. همان گونه که قرآن را به دو فرزند خود می آموختند، ایشان را به فراگیری و حفظ این خطبه هاتشویق و ترغیب می نمودند».

آیت اللّه شهید مطهری

استاد شهید آیت اللّه مرتضی مطهری رحمه الله در اشاره به منزلت حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام می فرمایند: «در تاریخ خود اسلام، زنان قدسیه و عالی قدر فراوانند. اما کم تر مردی است که به پای حضرت خدیجه علیهاالسلام برسد و هیچ مردی جز پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و علی بن ابی طالب علیه السلام به پای حضرت زهرا علیهاالسلام نمی رسد. زهرا بر فرزندان خود ـ که امامند ـ و بر همه پیامبران جز خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله وسلم ، برتری دارد».

آیت اللّه ابراهیم امینی

آیت اللّه ابراهیم امینی، در مقدمه کتاب فاطمه بانوی نمونه اسلام، درباره حضرت فاطمه علیهاالسلام می نویسند: «حضرت زهرا علیهاالسلام بدون شک در رأس مقام بانوان اسلام قرار دارد؛ زیرا او تنها بانویی است که پدرش معصوم، شوهرش معصوم و خودش نیز معصوم بوده است. محیط پرورش و زندگی زهرا، محیط عصمت و طهارت بوده است. دوران کودکی خویش را در خانه شخص اوّل اسلام، یعنی پیغمبر برگزیده ای که تحت تربیت مستقیم پروردگار جهان قرار داشت، طی کرد. دوران خانه داری و بچه داری را در خانه دوّمین شخصیّت ممتاز اسلام، یعنی علی بن ابیطالب علیه السلام ، گذراند. در این دوران کوتاه دو پسر معصوم، یعنی حسن و حسین، را تربیت کرد و دو دختر شجاع و فداکار مانند زینب و ام کلثوم، به جامعه تحویل داد. در چنین خانه ای به طور قطع می توان نتایج درخشان احکام و برنامه های اسلامی را آشکارا دید»

استاد سید جعفر شهیدی

استاد دکتر سیدجعفر شهیدی در صفحات آغازین کتابی که درباره زندگانی حضرت زهرا علیهاالسلام نوشته اند، در توصیف آن حضرت از جمله می نویسند: «نام او فاطمه است. فاطمه وصفی است از مصدر فَطْم، و فطم در لغت عرب به معنی بریدن، قطع کردن و جدا شدن آمده است. این صیغه که بر وزن فاعل است معنی مفعولی می دهد و به معنی بریده و جدا شده است. فاطمه از چیز جدا شده است؟ در کتاب های شیعه و سنی روایتی می بینیم که پیغمبر فرمودند: او را فاطمه نامیدند چون خود و شیعان او از آتش دوزخ بریده اند… باری پرورش زهرا در کنار پدرش رسول خدا و در خانه نبوّت بود؛ آن جا که فرود آمد نگاهِ فرشتگان، و مرکز نزول وحی و آیه های قرآن است… تربیت دینی را هم از آموزگاری چون محمّد فرا گرفت؛ پیغمبری که معلِّم انسان های جهان است و تا جهان باقی است مشعل دین و دانش به نام او فروزان…»

آیت اللّه مجاهد سید فضل اللّه

آیت اللّه سیّد محمد حسین فضل اللّه درباره حضرت زهرا علیهاالسلام می نویسند: «زمانی که زهرا را به یاد می آوریم، به یاد آرمان رسالت می افتیم. افرادی در تاریخ وجود دارند که با مرگ به پایان راه می رسند؛ چرا که زندگی شان تنها در هستیِ خودشان خلاصه و محدود شده است؛ ولی افراد دیگری نیز وجود دارند که در فضایی زندگی می کنند که از خلال رسالت امتداد می یابد و فاطمه علیهاالسلام از جمله این گونه انسان هاست. نمی توان پیامبر خدا را به یاد آورد و از فاطمه زهرا علیهاالسلام یاد نکرد. نمی توان دوره کودکی حسن و حسین و زینب علیهماالسلام را به یاد آورد و فاطمه زهرا(س) را به خاطر نیاورد، به همین سبب است که ما می خواهیم، زهرا در قلوب و عقول ما به مثابه پیام و رسالت اندیشه باقی بماند».

حفصه

حفصه، دختر عُمر بن خطاب، در شب عروسی حضرت فاطمه علیهاالسلام به عنوان شادباش و معرفی هرچه بیشتر فضایل و کمالات آن حضرت اشعاری را به این مضمون زمزمه می کرد:

«فاطمه بهترینِ زنان عالم است. او چهره ای همانند ماه دارد. خداوند تو را بر تمام آدمیان، به فضل کسی که به آیات قرآن مخصوص شد فضیلت و برتری بخشید.

خدای تعالی تو را به همسری جوانی برتر، یعنی علی که بهترینِ افراد است، درآورد. پس ای زنان، با فاطمه همگام شوید که به راستی او، هم خود بزرگوار است و هم از خاندان بزرگان است».

منبع:مجله  گلبرگ  مرداد ۱۳۸۱، شماره ۳۲ /حوزه نت