همه ی ما یک روز به دنیا آمده ایم و یک روز هم از دنیا می رویم
قبل از اینکه در این دنیا زندگی خود را شروع کنیم افراد و عواملی باعث خلقت و حضور ما در این دنیا شده اند و به یک معنا تا رسیدن به این دنیا همراهی مان کرده اند و وقتی هم که از این دنیا می رویم، دیگران اقداماتی برایمان انجام می دهند گرچه که ما دیگر نیستیم ولی می توان گفت که اطرافیان ما را تا منزل آخرت بدرقه کنند.
در اشکذر هم مثل هر جای دیگر برای فوت افراد از قدیم مراسمی بوده است. از جمله این مراسم که در تشیع جنازه اجرا می شده و هنوز هم ادامه دارد این است که در حسینیه هایی که در مسیر تشیع جنازه واقع است جنازه را به زمین می گذارند، و برای میت مرثیه سرایی می کنند. این مرثیه ها که نغمه هایی با مضامین وداع و خداحافظی است الهام گرفته از مصائب اولیای دین مخصوصاً صحنه های غمبار عاشورا می باشد که تأسف و گریه بازماندگان میت را با عزاداری برای اولیای دین در می آمیزد و هم یادآوری این مصائب تسلیتی می شود برای بازماندگان و هم گریه کنندگان را در فضای عزاداری اولیای دین قرار می دهد که از نظر اعتقادی ثواب دارد. نوحه خوان، این نغمه ها که شاعران آنها ناشناخته اند به روانی می خواند و در هر نوحه بندهایی است که تشییع کنندگان (مشیعین )به صورت تکراری جواب می دهند. این اشعار معمولا زبان حال بازماندگان میّت نیز محسوب می شود. و جان و روح آنها را برای تحمل فقدان و غم دوری عزیز از دست رفته آماده می کند. نوحه خوان این مراسم نوحه ها و اشعار متعددی به یاد دارد که با توجه به اینکه میّت زن، مرد، پدر ، مادر است یا فرزندی در سفر دارد یا جوان ناکامی باشد از زبان نزدیک ترین بازماندگان نوحه می خواند که گیرایی خاصی دارد.
این سروده ها از جنبه های متعددی ارزشمند هستند و شایسته است ثبت و نگهداری شوند از این رو در این شماره از نشریه به ثبت تعدادی از این اشعار و نغمه ها اقدام کردیم. ضمن اینکه بجاست از مرحوم حاجی حسن دهقانی (داداشی) یاد کنیم که این اشعار را به خوبی و زیبایی کامل می خواند و از خداوند برایش رحمت و غفران مسئلت نماییم و نیز از آقای محمدحسین میرمحمدی از نوادگان حاجی حسن دهقانی (داداشی) که این اشعار را در زمان حیات آن مرحوم یادداشت کرده است و در اختیار ما قرار دادند تشکر کنیم. البته بعد از هر یک از این نوحه خوانی ها چاووشی خوانی هایی هم به همین مضامین دارد که شاید وقتی دیگر آن ها را به چاپ برسانیم.
همچنین وظیفه خود می دانیم از آقای محمد حسن طالبیان (از دیگر نوادگان آن مرحوم ) که هم در رساندن این اشعار به ما کمک کردند و هم به طور کلی در انتشار ماهنامه با ما صمیمانه همکاری می کنند قدردانی و سپاسگزاری نماییم.
ضمناً قسمت هایی که مشیعین جواب می دهند در « » قرار گرفته است.
«دریغا که دنیا ندارد وفایی
امان از غریبی فغان از جدایی»
(جواب دادن مشیعین)
ز بس گریه کردم من از هجر یاران
به چشمم نمانده دگر روشنایی
(جواب دادن مشیعین)
پدر وعده کردی که اکبر بیاید
نیامد علی اکبر از بی وفایی
(جواب دادن مشیعین)
*****
«ای روح و روانم، مادر به کجایی؟
ای مونس جانم، مادر به کجایی؟»
(جواب دادن مشیعین)
زینب شده بی مادر
شد خاک غمش بر سر
ای یگانه مادر، ای یگانه مادر
(جواب دادن مشیعین)
آسوده شدی تو از صدمه ی بازو
راحتی ندیدی، شب ز درد پهلو
زد عدو تورا سیلی
صورتت شده نیلی
ای یگانه مادر، ای یگانه مادر
(جواب دادن مشیعین)
کلثوم بود شمع، پروانه حسینم
باشد حسنم گل، من به شور و شینم
شمع و گل و پروانه
سوزند و در این خانه
ای یگانه مادر، ای یگانه مادر(جواب دادن مشیعین)
*****
«الا که می برد خبر به مادر فگار تو
که پاره پاره شد ز کین، جوان گلعذار تو»
(جواب دادن مشیعین)
کی زده تیغ بر سرت؟
کی پاره کرده پیکرت؟
تو غرق خون و مادرت
در خیمه انتظار تو
(جواب دادن مشیعین)
چسان به خیمه رو کنم؟
چگونه گفتگو کنم؟
شکایت از عدو کنم؟
دل از تو ، داغ دار تو
(جواب دادن مشیعین)
به دل امیدی داشتم
که حجله ات به پا کنم
چگونه دل رضا کنم
که حجله شد مزار تو
(جواب دادن مشیعین)
*****
«زینب حزین من
خواهرا خداحافظ»
(جواب دادن مشیعین)
ای به غم قرین من
خواهرا خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
وعده ی الهی شد، موسم جدایی شد
روز بی نوایی شد
خواهرا خداحافظ…
(جواب دادن مشیعین)
من که بی علمدارم، بی معین و بی یارم
از حیاتُ بی زارم
خواهرا خداحافظ…
(جواب دادن مشیعین)
ای به غم قرین من
خواهرا خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
بعد قاسم و اکبر، من ندارم ای خواهر
میل زندگی دیگر
خواهرا خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
در ازل ید قدرت، بهر ما شده قسمت
رنج و غصّه و محنت
خواهرا خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
زینب حزین من
خواهرا خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
ای به غم قرین من
خواهرا خداحافظ
خواهرا خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
*****
«ای خدا کو رضا تا بیاید برم»
(جواب دادن مشیعین)
خواهرم کو که بندد دو چشم ترم
(جواب دادن مشیعین)
گفتُ به موسی بن جعفر به سوز الم، کنج زندان غم
ای مصیّب بیا کن علاج دلم، بین ز غم مایلم
ای خدا کو رضا تا بیاید برم
(جواب دادن مشیعین)
خواهرم کو که بندد دو چشم ترم
(جواب دادن مشیعین)
ای مصیب بیا در دم مردنم، وقت جان دادنم
کُند و زنجیرُ بردار از این گردنم، بین دو چشم ترم
ای خدا کو رضا تا بیاید برم
(جواب دادن مشیعین)
خواهرم کو که بندد دو چشم ترم
(جواب دادن مشیعین)
گر حسین کشته شد از جفا اکبرش
یا جدا شد سرش
بود به بالین او سینه زن خواهرش
خون جگر دخترش
ای خدا کو رضا تا بیاید برم
(جواب دادن مشیعین)
خواهرم کو که بندد دو چشم ترم
(جواب دادن مشیعین)
******
«ای پسر عم، امان از جدایی
ای پسر عم، فغان از جدایی»
(جواب دادن مشیعین)
در دم مرگ زهرا ی اطهر
با دل زار و با حال مضطر
گفت با ابن عمّ پیمبر..
(جواب دادن مشیعین)
ای پسر عم امان از جدایی
ای پسر عم فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
یا علی عمر من بر سر آمد، قاصد مرگ من از در آمد
روز هجر و شب آخر آمد
ای پسر عم امان از جدایی
ای پسر عم فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
رفت و بعد از پدر آبرویم، پر شد از زهر ماتم گلویم
زد عدو سیلی از کین به رویم
ای پسر عم امان از جدایی
ای پسر عم فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
زینبم کو که گیرد کنارم، سوی قبله کشد دست و پایم
یا ببندد دمی چشم هایم
ای پسر عم امان از جدایی
ای پسر عم فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
*****
«بیا یکدم به بالینم پسر عمو خداحافظ
تو را دیگر نمی بینم، پسر عمو خداحافظ»
(جواب دادن مشیعین)
پسر عموی نیکویم، بیا بنشین به پهلویم
وصیت با تو می گویم
پسر عمو خداحافظ…
(جواب دادن مشیعین)
تو را دیگر نمی بینم
پسر عمو خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
خدا را شکر و این نعمت، که من از دست این امت
شدم آسوده و راحت
پسر عمو خداحافظ…
(جواب دادن مشیعین)
دم مرگ است و گریانم، بسی زار و پریشانم
ز هجران یتیمانم
پسر عمو خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
تو را دیگر نمی بینم
پسر عمو خداحافظ
(جواب دادن مشیعین)
****
«ای تازه جوانم اکبر ای روح و روانم اکبر»
(جواب دادن مشیعین)
با نعش علی اکبر شه دین، گفت ای گل گلستانم
ای اکبر نوجوانم
(جواب دادن مشیعین)
پژمرده شدی تو زود و خزان کردی ز چه بوستانم
ای اکبر نوجوانم
(جواب دادن مشیعین)
برخیز و مزن زداغت
آتش تو به جانم، اکبر
(جواب دادن مشیعین)
ای یوسف کنعانی که روانی جانب باغ جنّت
فارغ تو شدی ز محنت
در دل نبود امیدی برگردی سوی کنعانم
ای اکبر نوجوانم
(جواب دادن مشیعین)
برخیز و مزن ز داغت
آتش تو به جانم اکبر
صد حیف که سپردی جان به جوانی، ای مه انور من
بابا، علی اکبر من
بعد از تو مپندار ای گل من، من زنده دگر بمانم
ای اکبر نوجوانم
(جواب دادن مشیعین)
برخیز و مزن ز داغت،
آتش تو به جانم اکبر
(جواب دادن مشیعین)
بود آرزوی من جان پدر ، اندر شب دامادی ات
بر پا بکنم شادی ات
شد حجله گه تو قتل و گهت، ای کوکب آسمانم
ای اکبر نوجوانم
(جواب دادن مشیعین)
برخیز و مزن ز داغت
آتش تو به جانم اکبر
(جواب دادن مشیعین)
****
« ای برادر امان از جدایی
ای برادر فغان از جدایی»
در دم مرگُ با حال مضطر
گفت از سوز دل با برادر..
ای برادر امان از جدایی
ای برادر فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
ای حسین، ای مه بی قرینه، دیدی آخر ز بیداد و کینه
بی برادر شدی در مدینه
ای برادر امان از جدایی
ای برادر فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
ای برادر به حالم نظر کن، خواهر زار من با خبر کن
گو به او رخت ماتم به برکن
ای برادر امان از جدایی
ای برادر فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
خواهرم گو که گیرد کنارم، سوی قبله کشد دست و پایم
یا ببندد دمی چشم هایم
ای برادر امان از جدایی
ای برادر فغان از جدایی
ای برادر بیا تو کنارم، یک نظر کن به حال خرابم
از برای تو من بی قرارم
ای برادر امان از جدایی
ای برادر فغان از جدایی
(جواب دادن مشیعین)
*****
«نوجوان، اکبر ای اکبر من
نوجوان مرگم ای اکبر من»
(جواب دادن مشیعین)
مردی آخر به فصل جوانی، بعد مرگت در این دار فانی
من نخواهم دگر زندگانی
نوجوان، اکبر ای اکبر من
نوجوان مرگم ای اکبر من
(جواب دادن مشیعین)
مادرت رنج و زحمت کشیده، رخت شادی برایت بریده
سال ها تا تو را پروریده
نوجوان، اکبر ای اکبر من
نوجوان مرگم ای اکبر من
(جواب دادن مشیعین)
بی تو ای یوسف گلعذارم، داغ تو برده از دل قرارم
روی رفتن به خیمه ندارم
نوجوان، اکبر ای اکبر من
نوجوان مرگم ای اکبر من
(جواب دادن مشیعین)
ای سوار رو به سوی مدینه، گو به صغری مه بی قرینه
بی برادر شدی در مدینه
نوجوان، اکبر ای اکبر من
نوجوان مرگم ای اکبر من
(جواب دادن مشیعین)
شد کفن رخت دامادی تو، قتل و گه، حجله ی شادی تو
حیف از این قدّ شمشادی تو
نوجوان، اکبر ای اکبر من
نوجوان مرگم ای اکبر من
(جواب دادن مشیعین)
*****
«خواهر خبر نداری ؛ شد موسم جدایی»
(جواب دادن مشیعین )
فریاد وا مصیبت از روز بی نوایی
(جواب دادن مشیعین)
نشریه “آوای اشکذر”
