چگونه مصرف زیاد میوه ها،منجر به چاقی و اثرات سوء بهداشتی می شود؟
افزایش میزان چاقی در افراد و تمایل آن ها به کاهش وزن سریع، باعث شده است که رژیم های غذایی گوناگونی(معقول یا غیر معقول) در جوامع مختلف شکل بگیرد و توصیه شود.یکی از انواع این رژیم ها،استفاده دائمی و بیش از حدازمیوه ها، به عنوان جایگزین سایر گروه های موجود در هرم غذایی می باشد.
آیا مصرف مداوم و بی رویه میوه ها و آب میوه های طبیعی میتواند منجر به کاهش وزن دلخواه و بدون عارضه در افراد شود؟
میوهها مواد غذائی مغذی هستند که سرشار از ویتامینها، مواد معدنی، فیبرها و حاوی چربی کم و کالری پائین میباشند،اما بدن ما تنها قادر به جذب مونوساکاریدها(گلوکز، گالاکتوز و یا فرکتوز) یعنی تنها واحدهای تشکیلدهنده قندها و نشاستههامی باشد، قندها جایگزین چربی می شوند،بطوریکه به یک نگرانی عمده تبدیل شده اند.
قند میوه از یک مولکول ساکارز (دو مولکول گلوکز و فروکتوز) تشکیل شده است که میزان گلوکز و فروکتوز موجود در میوهها متغیر است.
بدن ما به سه طریق از گلوکز استفاده میکند:
۱٫به عنوان منبع انرژی بدن ۲٫ذخیره بصورت گلیکوژن در عضلات و کبد ۳٫ گلوکز مازاد به وسیله کبد به چربی تبدیل شده و بهصورت چربی در نواحی مختلف بدن ذخیره میشود؛ البته اگر نیاز باشد همین چربی ها دوباره بهعنوان سوخت، مورد مصرف قرار خواهند گرفت. (ولی چربی نمیتواند دوباره به گلوکز تبدیل شود.)
از آنجائی که کبد مسئولیت تأمین انرژی برای کل بدن را دارد،زمانیکه ذخایر آن تکمیل شد یک آنزیم محدودساز در متابولیسم گلوکز به بدن سیگنال میفرستد که تمام ذخایر تکمیل شده است، آن موقع است که بدن سراغ روش سوم استفاده از گلوکز اضافی میرود و شروع به تبدیل آن به چربی مینماید و آن را بهصورت بافتهای چربی در سرتاسر بدن ذخیره مینماید.
زمانیکه فروکتوز (قند میوه) وارد کبد میشود و ذخایر گلیکوژن هم از قبل تکمیل باشد،بدن مجبور است آن را به داخل جریان خون ارسال کند تا بهصورت بافتهای چربی ذخیره نماید؛در واقع گلوکز به پانکراس اثر کرده و باعث تحریک تولید انسولین میشود و می تواند به صورت گلیکوژن کبد و عضلات ذخیره شود،درحالیکه فروکتوز موجود در کبد معمولا به تری گلیسرید تبدیل شده و در نتیجه به شکل چربی ذخیره میشود و به همین دلیل،باعث افزایش سطح انسولین نمیشود.
از انجایی که فروکتوزاز جمله قندهایی است که حاوی اثرات مخرب بر وزن بدن،چربی های خون،قندخون،فشارخون،اسید اوریک و شاخص های بیماری کبد چرب غیر الکلی می باشد،بنابراین این چربی تولید شده می تواند در وقوع بسیاری از بیماری های مخاطره انگیز اثر داشته باشد،هرچندکه ارتباط میان مصرف فروکتوز و وقوع بیماری قلبی را تایید نمی کند،اما سطح بالاتری از مطالعات نشان می دهد که مصرف قند فروکتوز در هر دوفرم جامد یا مایع،هنگامی بر بیماری قلبی اثرات مضر دارند،که با رژیم غذایی با کالری اضافی همراه باشند.
اگرمقدار یکسانی فروکتوز با دیگر منابع کربوهیدراتی جایگزین شود،کالری اضافی قابل توجهی به فرد می رساند؛ همچنین میوهها تنها باعث دوباره پر شدن ذخایر گلیکوژنی کبد و وقوع بیماری هایی چون چاقی، بیماری های قلبی و… میشوند.
مصرف بیش از حد خوراکیها و میوههای خیلی شیرین که قند ساده دارند، قندخون را خیلی سریع بالا میبرد و از آنجا که قند زیاد در خون، سم محسوب میشود، بدن عکسالعمل نشان میدهد و مقدار زیادی انسولین ترشح میکند. افزایش انسولین هم باعث خواهد شد در مدت کوتاهی قندخون افت کند و میزان گرسنگی در زمان مشخص،بیشتر شود. این روند، افزایش کلی دریافت خوراک را در پی دارد،بنابراین غیرمستقیم هم باعث افزایش وزن و چاقی میشود.
بهتر است،برای بهره مندی از خواص و عناصر میوه ها، آن هارا به میزان ضروری و مورد نیاز در برنامه غذایی خود قرار دهید و جایگزین سایر کربوهیدرات ها نکنید،زیرا ارزش مصرف میوهها در کاهش وزن زمانی مشخص می شود،که بدن با یک برنامه متعادل مواجه باشد و سایر فاکتورها از جمله ورزش، کنترل استرس و… رعایت شده باشد؛ بنابراین، بیشتر از کربوهیدراتهای پیچیده به منظور دوباره پر کردن ذخایر گلیکوژن عضلانی استفاده کنید.برای مثال شما نمیتوانید صرفا جهت سلامتی روزی ۴ یا ۵ واحد میوه مثل پرتقال دریافت کنید و بدون در نظر گرفتن سایر فاکتورها انتظار کاهش وزن مورد نظررا داشته باشید.
نویسنده: روشنک سلطانی
منابع:
۱٫پایگاه تبیان۲٫پایگاه خبری ویستا ( vista.ir)3. 2015 American Society for Nutrition4.پایگاه سلامت نیوز
مرکز بهداشت شهرستان اشکذر
