ایمنی غذا از مزرعه تا سفره

 در آستانه روز جهانی ایمنی غذا که با شعار ایمنی غذا از مزرعه تا سفره می باشد سازمان جهانی بهداشت،‌ ۳ توصیه پنج گانه برای بهبود ایمنی غذا را کرده است سازمان جهانی بهداشت،‌ ۳ توصیه پنج گانه برای بهبود ایمنی غذا را  کرده است.

این سه توصیه شامل :

پنج رفتار کلیدی برای داشتن مواد غذایی سالم،

پنج رفتار کلیدی برای داشتن رژیم غذایی سالم

پنج رفتار کلیدی برای فعالیت بدنی مناسب

است که با رعایت آن از سوی مردم، در کنار اقدامات موثر و هماهنگ بخش‌های دولتی و خصوصی ذینفع، امکان بهبود ایمنی غذایی در کشور فراهم می‌شود.

پنج رفتار کلیدی برای ایمنی مواد غذایی:

رعایت اصول بهداشت فردی در تهیه و مصرف غذا:  مواد غذایی خام و پخته را جدا نگهداری کنید، مواد غذایی را کاملا بپزید، مواد غذایی را در دمای مناسب نگه دارید و از آب و مواد اولیه سالم استفاده کنید.

پنج رفتار کلیدی برای یک برنامه غذایی سالم:

تغذیه کودک با شیر مادر بطور انحصاری در ۶ ماه اول زندگی ، رعایت تنوع و تعادل در برنامه غذایی روزانه، مصرف بیشتر سبزی و میوه  ، کاهش مصرف چربی و روغن و استفاده از روغن هایی که اسید چرب ترانس زیر ۲% دارند و کاهش مصرف قند و نمک.

در حال حاضر بیماری های غیرواگیر از جمله دیابت ، فشار خون بالا ، چربی خون بالا ، بیماری های قلبی عروقی ، سکته های مغزی  ،و قلبی و انواع سرطان ، بیماری های مفصلی استخوانی در کشور از شیوع بالایی برخوردار است و یکی از مهمتری دلایل ان الگوی غذایی و نحوه تغذیه مردم است.

اضافه وزن و چاقی در کودکان زیر ۵سال از ۹/۳  درصد به حدود ۷ درصد افزایش یافته است. درعین حال براساس گزارشات موجود در حدود ۲۰ درصد دانش‌آموزان، ۴۹ درصد زنان و ۳۹ درصد مردان ۶۴-۱۵ساله نیز دچار اضافه وزن و چاقی هستند. که پیامد آن شیوع کلسترول بالا و فشارخون بالا در کشور است. ۳۳ درصد جمعیت ۶۴-۱۵ ساله  کشوردچار کلسترول بالا (بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم / دسی لیتر) وحدود ۱۷ درصد جمعیت دچار فشارخون بالا هستند و کم تحرکی نیز بعنوان یکی از عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در ۳۵ درصد جمعیت ۶۴-۱۵ ساله گزارش شده است.

ریسک فاکتور تغذیه‌ای مرتبط با بیماریهای غیرواگیر افزایش مصرف روغن و چربی و مواد قندی و مصرف زیاد نمک، مصرف کم سبزی و میوه است. مطالعه سبدغذایی مطلوب نشان می‌دهد که میانگین مصرف روغن و قند و شکر بیشتر از مقادیر توصیه شده در سبد مطلوب پیشنهادی است و از سوی دیگر مصرف سبزی و میوه کمتر از مقادیر توصیه شده در سبد مطلوب غذایی می‌باشد.

مصرف نمک نیز براساس شواهد موجود در کشور ۱۲-۱۰ گرم است که ۲ تا ۳برابر بیشتر از توصیه شده می‌باشد.

مهمترین اقدامات درزمینه تغذیه سالم شامل کاهش مصرف نمک، جایگزینی اسیدهای چرب ترانس با اسیدهای چرب غیراشباع، حذف روغن نباتی جامد و نیمه جامد و جایگزینی آن با روغن مایع ، ‌تولید محصولات غذایی کم چرب، کم قند و کم نمک که با قیمت مناسب در دسترس مردم قرار گیرد، ارتقاء فرهنگ و سواد تغذیه‌ای و اجباری کردن استانداردهای موادغذایی می‌باشد. در سند ملی تغذیه و امنیت غذایی که در سال ۱۳۹۱ تدوین شده است، نقشه راه در افق ۱۴۰۴ با تأکید بر پیشگیری و کنترل عوامل خطر تغذیه‌ای بیماریهای غیرواگیر   از جمله کاهش مصرف قند ، نمک و چربی ، افزایش مصرف سبزی ومیوه و ارتقاء فرهنگ وسواد تغذیه ای مردم ترسیم شده است.

همچنین توجه به تغذیه در مراکز جمعی و محیط‌های کار و بکارگیری کارشناس تغذیه بعنوان مسئول فنی در رستورانها و حمایت از ایجاد رستورانهای حامی سلامت، کنترل واردات موادغذایی و محدودکردن ورود مواد غذایی ناسالم و فاقد ارزش تغذیه‌ای، کنترل تبلیغات موادغذایی و تنقلات کم ارزش غذایی، افزایش مالیات برای محصولات غذایی ناسالم و نوشابه‌های گازدار و تأمین اعتبارات لازم برای غنی‌سازی شیرمدارس با ویتامین D برخی از الزامات عمده در دستیابی به اهداف این برنامه و کاهش روند رو به گسترش بیماریهای غیرواگیر در کشور می‌باشد.

پنج رفتار کلیدی برای فعالیت بدنی مناسب:

حداقل ۳۰ دقیقه پیاده روی تند روزانه برای افراد بزرگسال و برای نوجوانان و کودکان ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط روزانه برای کنترل وزن در دامنه مطلوب و پیشگیری از اضافه وزن و چاقی توصیه می شود.

در زمینه تحرک بدنی اهم اقدامات و مداخلات باید شامل اتخاذ سیاستهای  مناسب در حمل و نقل و جابجایی مردم به گونه ایی که ایمن و قابل دسترسی باشد ( مثلا در مدارس و محل های کار)، ارتقاء تسهیلات ورزشی و برنامه‌های مدرسه محور برای افزایش فعالیت بدنی باشد.

باتشکر از مرکز بهداشت شهرستان اشکذر