همه ساله با فرا رسیدن فصل تابستان، گردشگران و مسافران با هدف فراهم کردن اوقات مفرح یا انجام ورزش های تابستانی به شنا کردن و قایق سواری در دریا و مکان های آبی می پردازند و در برخی موارد به دلیل رعایت نکردن اصول ایمنی، دچار غرق شدگی می شوند. غرق شدگی به معنای ورود آب به داخل ریه ها و مجاری تنفسی و خفگی در نتیجه فرورفتن در آب است. غرق شدگان دچار هیپوکسی (کاهش اکسیژن رسانی به بدن) می شوند و در نتیجه آسیب به سلول های عصبی در دقایق اولیه بعد از غرق شدگی روی می دهد. برخلاف تصور عمومی، غرق شدگی فقط در دریا اتفاق نمی افتد بلکه شنا کردن در محیط های آبی دیگر نظیر کانال، رودخانه و سد نیز می تواند موجب غرق شدگی شود.
یکی از علل غرق شدگی در دریا این است که وقتی فردی در حال غرق شدن است، افراد دیگر برای نجات دادن او وارد دریا می شوند و آنها نیز غرق غرق می شوند. نجات دادن فرد غریق، نیاز به آشنایی کامل با مهارت شنا و آموزش دیدگی در فن غریق نجات است و هرکسی از عهده این کار برنمی آید و در صورت نداشتن تجربه و مهارت کافی، بعضا افراد برای نجات فرد غریق، جان خود را از دست می دهند.
غرق شدگی سومین علت مرگ های ناشی از حوادث است. علت غرق شدگی در روزرهای آخرهفته و در ماه های گرم سال شایع تر است. قربانیان غرق شدگی اکثرا کودکان و جوانان هستند. غرق شدگی در افراد مذکر بیشتر از افراد مونث روی می‌دهد. بیماری های زمینه ای می توانند مستعد کننده غرق شدگی باشند مانند: صرع، بیماری های قلبی، ضعف عضلانی، عقب ماندگی ذهنی و ….. همچنین مصرف داروهای خواب آور، الکل و مواد روان گردان قبل از شنا می تواند زمینه ساز غرق شدگی باشد. کودکان ۴- ۱ سال در معرض خطر غرق شدگی در حوض، استخر و وان حمام هستند. آنها به دلیل کنجکاوی، عدم درک خطر و غفلت والدین دچار غرق شدگی می شوند.
۲۵ جولای، روز جهانی پیشگیری از غرق شدگی است. در این مناسبت، شایسته است که برنامه ها و کمپین های پیشگیری از حوادث با جدیت و تمرکز بیشتری انجام شود.
مکان های آبی پرخطر در غرق شدگی
- دریا
- رودخانه
- سد
- کانال
- چاه
- استخر، حوض، وان حمام (برای کودکان)
انواع غرق شدگی
- غرق شدگی کامل- نزدیک به غرق شدگی:
نزدیک به غرق شدگی (Near Drowning) حالتی است که فرد به غلت غوطه ور شدن در آب دچار اختلال تنفس می شود. اگر غوطه وری در آب باعث قطع تنفس و بیهوشی شود، غرق شدگی کامل اتفاق افتاده است اما اگر سطح هشیاری فرد پایین بیاید و به حالت نیمه هشیار باشد به آن نزدیک به غرق شدگی می گویند.
- غرق شدگی در آب شور- غرق شدگی در آب شیرین:
غرق شدن در آب شیرین (مانند رودخانه و استخر) و وارد شدن مقدار زیادی ازآب شیرین به داخل ریه و معده بسیار خطرناک تر از بلعیدن آب شور (آب دریا) است. یکی از مواردی که جان افراد در حال غرق شدن را تهدید می کند، اختلالات قلبی و نارسایی کلیوی است که پس از خارج شدن از آب برایشان به وجود می آید. آب شیرین فشار اسمزی کمتری نسبت به خون دارد و به سرعت از جدار معده و روده جذب خون می شود و در مدت زمان کوتاهی حجم خون افزایش شدیدی می یابد که منجر به از بین رفتن گلبول های قرمز می شود و در نهایت اختلال الکترولیت ایجاد می شود که آریتمی قلبی را به وجود می آورد. همچنین منجر به نارسایی کلیوی می گردد. بر خلاف آب شیرین، آب شور به دلیل داشتن فشار اسمزی برابر خون، نارسایی های شدید ایجاد نمی کند.
- غرق شدگی خیس- غرق شدگی خشک:
غرق شدگی خیس، نوع معمول غرق شدگی است و در حالتی اتفاق می افتد که آب از طریق راه های هوایی وارد دستگاه تنفسی و ریه فرد می شود و او را دچار خفگی می کند. در غرق شدگی خشک، آب وارد دستگاه تنفسی فرد نمی شود اما در اثر واکنش ماهیچه های گلو برای جلوگیری از ورود آب، مسیر ورود هوا به ریه بسته می شود و حالت خفگی برای فرد ایجاد می شود.
- غرق شدگی غیرعمدی- غرق شدگی عمدی (خودکشی)
نشانه های غرق شدگی
- دست و پا زدن غیرطبیعی و تقلا کردن
- قرار گرفتن سر و صورت زیر آب به مدت طولانی
- خم شدن سر به عقب
- متورم شدن شکم به علت خوردن مقدار زیاد آب
- تنفس صدادار، تنگی نفس، قطع تنفس
- قطع شدن ضربان قلب
- بیهوشی
- کبودی یا رنگ پریدگی لبها، صورت و پوست بدن
- استفراغ
- سرفه
اصول پیشگیری از غرق شدگی در تمام مکان های آبی پرخطر
- کودکان را در ساحل دریا و رودخانه، در نزدیکی مکان های آبی پرخطر، وان حمام، حوض و استخر تنها رها نکنید.
- کودکان نباید بدون همراهی فرد بزرگسال، وارد آب شوند.
- کودکان باید به همراه لوازم ایمنی شنا (جلیقه شنا، بازوبند شنا، حلقه شنا، تخته شنا، نودل) به درون استخر بروند.
- مهارت شنا کردن را یاد بگیرید.
- توانایی خود را در شنا کردن، بیش از حد در نظر نگیرید. یک سوم قربانیان غرق شدگی با فن شنا آشنایی کامل داشته اند.
- در قسمت های عمیق دریا شنا نکنید.
- به داخل آبی که عمق آن را نمی دانید وارد نشوید.
- شب ها در مکان های آبی پرخطر شنا نکنید.
- در زمان طوفانی بودن دریا، در دریا شنا نکیند.
- اگر شنا بلد نیستید در مکان های آبی پرخطر شنا نکنید.
- هنگام قایق سواری، جلیقه نجات بپوشید.
- در دریا از محدوده مجاز برای شنا که با توپ های رنگی مشخص شده است، دورتر نروید.
- در آب های کم عمق یا آبی که عمق آن را نمی دانید شیرجه نزنید زیرا احتمال ضربه مغزی یا آسیب به ستون فقرات و استخوان ها وجود دارد.
- اگر هنگام شنا احساس کردید عضلاتتان گرفته است و یا خسته شده اید، فورا از آب خارج شوید.
- قبل از شنا از مصرف الکل، مواد روان گردان و داروهای خواب آور اجتناب کنید.
- از ورود ناگهانی به آب سرد خودداری کنید زیرا به دلیل سرد بودن آب، اجتمال سنکوپ و شوک دمایی وجود دارد.
- اگر شنا بلد نیستید، برای نجات فرد غریق، وارد آب نشوید. زیرا احتمال شما هم دچار غرق شدگی شوید.
- برای نجات فرد غریق به داخل رودخانه پرآب نروید زیرا جریان تند آب رودخانه شما را غرق می کند.
- بعد از مصرف الکل، مواد روان گردان و داروهای خواب آور از شنا کردن، خودداری کنید.
- اگر دارای صرع و اختلالات تعادل هستید، در مکان های آبی پرخطر شنا نکیند.
- در زمان شنا در دریا یک نفر از دوستان و آشنایان خود راد در ساحل دریا داشته باشید تا مراقب شما باشد و در صورت لزوم به نیروهای امداد اطلاع دهد.
- در اطراف استخر و حوض و چاه، حفاظ نصب کنید.
راهکارهای اجرایی پیشگیری از غرق شدگی
- آموزش اصول پیشگیری از غرق شدگی، عوامل خطر غرق شدگی و نقاط حادثه خیز غرق شدگی را به مردم
- تشکیل جلسات هماهنگی با سازمان های مرتبط
- مطرح کردن موضوع پیشگیری از غرق شدگی در کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان ها و شهرستان ها و ابلاغ موضوع از سوی کارگروه به سازمان های ذیربط
- استقرار نجات غریق ها و نیروهای هلال احمر در سواحل دریاها
- نصب تابلوی ممنوعیت شنا در کنار سد و کانال و رودخانه
- تشویق مردم به یادگیری مهارت شنا
