سازمان بهداشت جهانی پوکی استخوان را به همراه بیماریهای سرطان ، سکته مغزی و حملات قلبی به عنوان چهار دشمن اصلی بشر معرفی کرده است.
پوکی استخوان بیماری است که درآن توده استخوان کاهش می یابد در نتیجه شکنندگی آن افزایش یافته و خطر شکستگی زیاد می گردد.
این بیماری در مردان ودر زنان دیده می شود ولی در زنان شایعتر است.
برای جلوگیری از شکستگی باید توده استخوانی را افزایش داده،از افتادن ها جلوگیری کرد وتوده عضلانی اسکلت را تقویت کرد.
مصرف دخانیات و الکل مثل سیگار قلیان و چپق مو جب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان می شود.
تا ۲۵ سالگی توده استخوانی تشکیل میشود. تراکم استخوان از حدود ۴۰ سالگی نیم تا یک در صد در سال کاهش می یابد.
نشانه ها
پوکی استخوان علامت مشخصی ندارد. شکستگی استخوانها اولین نشانه این بیماری است. درد پشت کمر، خمیده شدن پشت، درداستخوانی و کاهش قدرت عضلات می تواند نشانه هایی از پوکی استخوان باشد.
نشخیص پوکی استخوان
- رادیو گرافی
- بیوپسی از استخوان
- استفاده از علائم آزمایشگاهی ماننداندازه گیری میزان کلسیم ،فسفر و آلکالین فسفاتاز طبیعی
- سنجش تراکم معدنی استخوان یا دانسیتومتری(BMD)
میزان توده استخوان به چه عواملی بستگی دارد:
توده استخوان در یک فرد مسن بستگی به میزان جذب استخوان و میزان توده استخوانی در دهه سوم زندگی دارد زیرا حداکثر توده استخوانی در هر فرد در این دهه می باشد واین شرایط بستگی به عوامل زیر دارد :
۱- ژنتیکی
۲-تغذیه
۳- هورمون ها
۴- فعالیت فیزیکی
۵- روش زندگی
۶- داروها
۷- بیماریها
عوامل محیطی موثر در استخوان سازی
- اشعه خورشید (تشکیل ویتامین D)
- مقدار مناسب عنصر فلوئور در آب آشامیدنی
- عالیت بدنی مناسب (کم بودن فعالیت بدنی تحلیل رفتن استخوانهارا سریع می کند)
کاهش توده استخوانی در بزرگسالان
- در حدود سنین۳۵-۴۰ سالگی از دست دادن توده استخوانی بتدریج شروع میشود.
- سالانه کمتر از نیم در صد از توده استخوان کم می شود که این مقدار به دلیل افزایش سن یا کاهش فشار وارده بر توده استخوانی در نتیجه کاهش فعالیت های بدنی است.
- در سنین یائسگی در زنان ازدست رفتن توده استخوانی به مدت پنچ تا ده سال تسریع می شود وبعد ازآن مشابه مردان ادامه می یابد
زمان کاهش استخوان در بزرگسالان
- زنان کمی پیش از یائسگی
- مردان در دهه پنچم زندگی
- زمانی که زنان کاملا یائسه می شوند ،میزان از دست رفتن استخوان چند بار سریع تر می شود .در طی پنج تا ده سال اول پس از یائسگی استخوان اسفنجی سریع تر از استخوان متراکم از دست می رود بطوری که میزان کاهش سالانه آنها ۲%تا۴% درصد است.
- در طی ده سال یک زن می تواند ۱۰تا ۱۵در صد از استخوان متراکم و ۲۵ تا ۳۰ درصد استخوان اسفنجی خود رااز دست بدهد
چرا در زنان شایع تر است؟
- زنان معمولا زندگی خود رابا توده استخوانی کمتری آغاز می کنند.
- یائسگی
- از هر سه زن بالای ۵۰ سال یک نفر و از هر پنج مرد نیز یک نفر به پوکی استخوان مبتلا می شوند.
علل مهم پوکی استخوان
* نداشتن اطلاعات کافی
* میزان پائین هورمون های جنسی
* مصرف بیش ازحد مشروبات الکلی
* استفاده بیش از حد از کورتون(نوعی از داروها)
* بسیاری از بیماریها و داروها می توانند سبب پوکی استخوان شوند
* سن
* سیگار
* یائسگی
* کلسیم ناکافی در رژیم غذایی
* پرکاری غده تیروئید
* سندرم های سو تغذیه
* التهاب کبد ، یرقان
* بعضی از سرطان ها مانند سرطان خون
* داروهایی مانند : کورتون ،ضد تشنج ، هپارین وداروهای اسید معده
* بیماری های ریوی
* ورود بعضی از عناصر مانند سرب که می توانند در بدن جانشین کلسیم شوند.
* وراثت
* کمبود هورمون رشد
* آرتروز
* شیمی درمانی
* استرس
پیشگیری بهتر از درمان
- درمان قطعی ندارد.
- می توان روند پوک شدن را کند یا متوقف کرد.
عوامل مرتبط با نحوه زندگی
رژیم غذایی مناسب
مصرف ویتامین ها
تمرینات ورزشی
چیزهایی که نباید بخوریم
- انواع و اقسام نوشابه ها و چربی و روغنها
- برای آماده سازی غذا بیش از ۲ قاشق مرباخوری از روغن آشپزی استفاده نکنید.
- روزانه بیش از ۲ قاشق مرباخوری کره روی نان صبحانه نمالید
نقش ورزش در پیشگیری از پوکی استخوان
- ورزش باعث افزایش جریان خون ،اکسیژن ومواد غذایی بیشتر به سلولهای استخوان ساز می شود.
- افزایش هورمون هایی که ترشح آنها با ورزش تحریک می شود واستخوان سازی و متابولیسم سلولهای استخوانی را افزایش می دهد.
توصیه هایی برای زنان در سن ۲۰-۳۰ سالگی
در این سنین رشد استخوان به انتهای خود خواهد رسید.
سعی شود هر روز ورزش کنید .
نیاز به کلسیم و ویتامین Dرا به طور کامل بر طرف کنید.
یک برنامه ورزشی مناسب در این دوره شامل:
۱- گرم کردن ۱۵دقیقه
۲- فعالیت هوازی شدید ۲۰دقیقه
۳-فعالیت کششی ۱۵دقیقه
۴- سرد کردن ۱۰دقیقه
۵-داشتن حداقل۳ جلسه تمرین در هفته
توصیه هایی برای زنان ۳۵- ۵۰سالگی
دراین سنین بتدریج استخوان ها شروع به از دست رفتن می کنند.
*توصیه می شود در این مرحله با پژشک مشورت کنید.
*ورزش در این مرحله دارای اهمیت زیادی است.
*سعی کنید روزانه به مدت ۴۵دقیقه پیاده روی کنید.
*داشتن حداقل ۳جلسه تمرین هوازی در این سنین توصیه می شود.
توصیه های ورزشی برای ۵۰سال به بالا
هر روز پیاده روی کنید.
*برنامه تمرینی قبلی خودرا ادامه دهید.
باتشکر از مرکز بهداشت شهرستان اشکذر
